การแพทย์แผนจีนอธิบายข้อต่อขากรรไกรอักเสบ

ข้อต่อขากรรไกรอักเสบ เป็นหนึ่งในอาการของภาวะความผิดปกติของข้อต่อขากรรไกร (Temporomandibular Joint Disorder) ผู้ป่วยมักมาด้วยอาการปวดตึงใบหน้าบริเวณกรามด้านล่าง เมื่ออ้าปากกว้างในบางครั้งอาจมีเสียงบริเวณกราม สร้างความรู้สึกรำคาญใจ รวมถึงรบกวนการใช้ชีวิตประจำวัน โดยเฉพาะเมื่อต้องพูดนาน ๆ อ้าปากหาวกว้าง ๆ หัวเราะอ้าปากกว้าง หรือเมื่อต้องรับประทานอาหารที่มีความเหนียวจะยิ่งทำให้มีอาการปวดชัดเจนมากยิ่งขึ้น 

อาการปวดกรามหากผู้ป่วยไม่ได้มีปัญหาของข้อต่อขากรรไกรที่ผิดปกติมาตั้งแต่กำเนิด มักจะสัมพันธ์กับความเครียดค่อนข้างสูง เนื่องจากหากมีความเครียดร่างกายจะมีการกัดฟันโดยไม่รู้ตัว โดยเฉพาะตอนนอนหลับ ผู้ป่วยที่มีความเครียดสะสมเป็นระยะเวลานานมักจะมีการกัดฟันในตอนนอนหลับ ซึ่งเป็นสิ่งที่ไม่สามารถควบคุมได้ หากปล่อยไว้เป็นระยะเวลานานอาจทำให้ข้อต่อขากรรไกรเกิดการเสียดสี เร่งให้เกิดการเสื่อมเร็วขึ้นกว่าปกติ

ในทางการแพทย์แผนจีน ผู้ป่วยที่มีปัญหาของข้อต่อขากรรไกรอักเสบ นอกเหนือจากอาการปวดกราม มักมีความเครียดสะสม ทำให้มีอาการนอนไม่หลับ ฝันเยอะ ร้อนในง่าย ท้องผูก ปวดศีรษะบ่อยครั้ง ดังนั้นการนวดกดจุดด้วยตนเองทุกวันจะเป็นการช่วยให้กล้ามเนื้อบริเวณใบหน้ามีความผ่อนคลาย รวมถึงช่วยลดความเครียดขณะที่มีการกดคลึงกล้ามเนื้อได้อีกด้วย โดยหลักการจุดที่ช่วยเรื่องข้อต่อขากรรไกรอักเสบประกอบไปด้วยสามจุดหลัก ได้แก่ จุดเจี๋ยเชอ (ST6颊车), เฉฺวียนเหลียว (SI18颧髎) และ ทิงหุ้ย (GB2听会)

วิธีการนวดกดจุดข้อต่อขากรรไกรอักเสบ

ผู้ป่วยอยู่ในท่านั่งหรือนอนหงาย หากอยู่ในท่านั่งให้ศีรษะสามารถพิงพนักพิงได้ด้วย แต่หากอยู่ในท่านอนหงายให้ใช้หมอนรองศีรษะแบบทรงเตี้ย 
ใช้นิ้วชี้หรือนิ้วกลางกดคลึงไปยังบริเวณจุดเจี๋ยเชอ (ST6颊车), เฉฺวียนเหลียว (SI18颧髎)และ ทิงหุ้ย (GB2听会) วนไปกลับทั้งสามจุดประมาน 3-5 นาที โดยกดคลึงค้างแต่ละจุดประมาน 3-5 วินาที
จากนั้นใช้ฝ่ามือถูจนรู้สึกอุ่นๆ หรือนำมือจุ่มในน้ำอุ่นแล้วนำมาวางแนบบริเวณกรามด้านล่าง ค้างไว้จนรู้สึกหายร้อนแล้วทำซ้ำประมาน 5-10 ครั้ง สามารถทำต่อเนื่องได้ทุกวัน

สรรพคุณของทั้งสามจุด

จุดเจี๋ยเชอ (ST6颊车)

อ้างอิง https://www.sohu.com/a/412853227_195714

เป็นจุดที่เมื่อเวลากัดกรามจะมีการนูนเป็นก้อนชัดเจน เป็นจุดที่อยู่ตรงกับกล้ามเนื้อต้นเหตุมากที่สุด ในทางแพทย์จีนอาจเรียกได้ว่าจุดนี้คือ จุดกดเจ็บ (阿是穴) ซึ่งตรงกับกล้ามเนื้อ Pterygoid muscle ซึ่งเป็นหนึ่งในกล้ามเนื้อหลักที่ช่วยในการยื่นและยกขากรรไกรโดยเฉพาะ ดังนั้นหากข้อต่อขากรรไกรอักเสบย่อมส่งผลต่อกล้ามเนื้อ Pterygoid muscle โดยตรง



อ้างอิง https://learnmuscles.com/glossary/medial-pterygoid/

จุดเฉฺวียนเหลียว (SI18颧髎)

อ้างอิง http://www.100md.com/index/xuewei/quanliao.htm

เป็นจุดที่อยู่ใต้กระดูกโหนกแก้ม ตรงกลางของขอบใต้ตา ช่วยในการคลายกล้ามเนื้อที่ใช้ในการบดเคี้ยว (Masticatory muscles) บรรเทาอาการปวดกราม กระตุ้นให้เกิดการไหลเวียนของเลือด เพื่อลดอาการอักเสบจากการใช้งานหนักๆ เช่น ความเครียด การนอนกัดฟัน การรับประทานอาหารเหนียวๆ เป็นต้น



อ้างอิง https://vectormine.com/item/masticatory-muscles-and-cheek-bones-muscular-system-anatomy-outline-diagram/

จุดทิงหุ้ย (GB2听会)

อ้างอิง https://ishare.ifeng.com/c/s/7smeLrbHZfV

เป็นจุดที่อยู่บริเวณหน้ารูหู เมื่อทำการอ้าปากกว้างจะสามารถคลำหาจุดนี้ได้อย่างชัดเจน เหมาะสำหรับขับลมระบายความร้อนที่สะสมอยู่บริเวณกราม เนื่องจากความเครียดที่ทำให้กัดฟันอย่างไม่รู้ตัวสะสมจนกล้ามเนื้อที่ใช้ในการบดเคี้ยวเกิดการอักเสบ รวมถึงช่วยอาการหูอื้อ หูมีเสียง ที่มักเป็นอาการร่วมกับข้อต่อขากรรไกรอักเสบ เนื่องจากการพักผ่อนน้อยจะส่งผลต่อทั้งประสิทธิภาพการได้ยินของหู รวมถึงอาการอักเสบบริเวณข้อต่อขากรรไกรอีกด้วย

อ้างอิง

การฝังเข็ม-รมยา เล่ม 1 กรมพัฒนาการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก กระทรวงสาธารณสุข พ.ศ.2551

_______________________________________________________

บทความโดย
แพทย์จีน ธนภรณ์ ธนศรีวนิชชัย (หมอจีน หลิว ฉาย เผิง)  
刘财蓬 中医师
TCM. Dr. Tanaporn  Tanasrivanichchai (Liu Cai Peng)