การรักษาอาการปวดศีรษะในช่วงมีประจำเดือนด้วยแพทย์แผนจีน

ผู้หญิงหลาย ๆ ท่านอาจเคยมีอาการปวดศีรษะในช่วงมีประจำเดือน แต่ไม่ทราบสาเหตุการเกิดอาการที่แน่ชัด ในมุมมองการแพทย์แผนจีน อาการปวดศีรษะในช่วงมีประจำเดือน มักเกี่ยวข้องกับความไม่สมดุลของชี่ เลือด อินหยาง เส้นลมปราณที่เชื่อมโยงกับอวัยวะภายในคือ ตับ ม้าม และไต โดยทั่วไปสามารถอธิบายตามหลักแพทย์แผนจีนได้ดังนี้

สาเหตุหลักตามแพทย์แผนจีน

 1. ชี่ตับติดขัด (肝郁气滞) 

ตับ มีหน้าที่เกี่ยวข้องกับการกักเก็บและระบายเลือดในร่างกาย เมื่อชี่ตับติดขัดจะทำให้เลือดไหลเวียนไม่สะดวก

อาการแสดงคือ ปวดศีรษะข้างเดียว ตึงขมับ เครียดง่าย หงุดหงิด จุกแน่นหน้าอก เป็นต้น

 2. เลือดพร่อง (血虚) 

ช่วงมีประจำเดือนเสียเลือดมาก ทำให้เลือดพร่อง สมองและเส้นลมปราณไม่ได้รับการหล่อเลี้ยงที่เพียงพอ

อาการแสดงคือ ปวดศีรษะ เวียนศีรษะ หน้ามืด ใจสั่น เหนื่อยง่าย ประจำเดือนมาน้อย สีจาง เป็นต้น

 3. ไตอินพร่อง (肾阴虚) หรือไตหยางพร่อง(肾阳虚)

ไตเกี่ยวข้องกับการกักเก็บสารจำเป็น หากไตอินหรือไตหยางไม่สมดุล ก่อให้เกิดความร้อนหรือความเย็นเกินภายในร่างกาย

ไตอินพร่องมักพบในขณะหรือก่อนมีประจำเดือน ปวดศีรษะเรื้อรัง เวียนศีรษะ หูอื้อ ตาพร่ามัว ปวดหลังเอว นอนไม่หลับ ฝันมาก ประจำเดือนมาน้อย ร้อนฝ่ามือ ฝ่าเท้า และอก (ร้อนทั้ง5 五心烦热) เป็นต้น

ไตหยางพร่อง ผู้ป่วยในขณะหรือก่อนมีประจำเดือน  มักมีอาการปวดศีรษะ เวียนศีรษะ กลัวหนาว มือเท้าเย็น เหนื่อยง่าย อ่อนเพลีย ปวดเมื่อยหลังเอว เข่าอ่อนแรง ปัสสาวะบ่อย ประจำเดือนมาน้อย สีจาง เป็นต้น

4. ชี่ติดขัดเลือดคั่ง (气滞血瘀)

ชี่ไหลเวียนติดขัด ทำให้เลือดคั่ง เกิดอาการปวดแบบเจ็บปวดเฉพาะที่

ผู้ป่วยมักมีอาการก่อนหรือขณะมีประจำเดือน ปวดศีรษะเฉพาะที่เดิมชัดเจน เจ็บเหมือนถูกเข็มทิ่ม ประจำเดือนสีเข้ม มีลิ่มเลือด เป็นต้น

วิธีการรักษาตามแพทย์แผนจีน

1. การฝังเข็ม ช่วยระบายชี่ตับ บำรุงเลือด ทะลวงเส้นลมปราณ

2. สมุนไพรจีน แพทย์จีนเฉพาะทางนรีเวชจ่ายยาสมุนไพรจีนตามภาวะกลุ่มอาการนั้น ๆ 

3. การนวดทุยหนา ครอบแก้ว ช่วยกระตุ้นให้เลือดไหลเวียนดีขึ้น ลดอาการปวดศีรษะช่วงมีประจำเดือนได้

แนวทางการป้องกัน

1. ปรับอารมณ์ ลดความเครียด เพราะ อวัยวะตับ เกี่ยวข้องกับอารมณ์โกรธ โมโห หากชี่ตับไม่ติดขัดเดินสะดวก เลือดก็ไหลเวียนดี 

2. พักผ่อนให้เพียงพอ เลี่ยงการนอนดึก

3. ทานอาหารที่เหมาะสม เลี่ยงของเย็นจัด โดยเฉพาะช่วงก่อนหรือขณะมีประจำเดือน เพราะจะทำให้เลือดไหลเวียนติดขัด ส่งผลให้ปวดศีรษะในช่วงมีประจำเดือนได้


__________________________________________________

บทความโดย
แพทย์จีน ปะการัง เขตคาม (หมอจีน ข่าย ซิน)
凯心 中医师
TCM. Dr. Pakarung Khetkam (Kai xin)