ภูมิปัญญาแพทย์จีนในแสงแดด

หัวใจของการแพทย์แผนจีนคือ ปรัชญาที่ว่า "มนุษย์และธรรมชาติคือหนึ่งเดียวกัน” （天人合一）ร่างกายของเราไม่ได้แยกขาดจากสิ่งแวดล้อม แต่เป็นส่วนหนึ่งของวัฏจักรแห่งธรรมชาติ ด้วยเหตุนี้เอง ภูมิปัญญาโบราณจึงเน้นย้ำเสมอถึงความสำคัญของการใช้ชีวิตให้สอดคล้องกับธรรมชาติ การตื่นนอนพร้อมแสงตะวัน การพักผ่อนเมื่อฟ้ามืด และการรับพลังจากแสงแดด ล้วนเป็นวิถีแห่งการบำรุงรักษาสุขภาพตามวิถีของแพทย์แผนจีน

เป็นเวลาหลายพันปีที่แพทย์จีนเชื่อว่าแสงอาทิตย์คือแหล่งพลังงานที่สำคัญยิ่งต่อชีวิต แต่พลังงานนั้นคืออะไร และมันทำงานอย่างไรในร่างกายของเรา?

วันนี้ วิทยาศาสตร์สมัยใหม่กำลังค้นพบคำตอบที่น่าทึ่งผ่านการวิจัยสารประกอบที่ชื่อว่า "คอเลสเตอรอล ซัลเฟต (Cholesterol Sulfate)" ซึ่งกลายมาเป็นกุญแจสำคัญที่ช่วยไขรหัสภูมิปัญญาโบราณ และทำให้เราเข้าใจหลักการของแพทย์แผนจีนได้ชัดเจนยิ่งขึ้น

หยางชี่（阳气）"ไฟแห่งชีวิต" ที่ได้รับจากดวงอาทิตย์

ในหลักการแพทย์แผนจีน "หยางชี่” （阳气） คือพลังงานที่ให้ความอบอุ่น มีชีวิตชีวา และกระตุ้นการทำงาน เปรียบดั่งดวงอาทิตย์ที่ส่องสว่างให้แก่ร่างกาย หากหยางชี่ บริบูรณ์แข็งแรง อวัยวะต่าง ๆ จะทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ ในทางกลับกัน หากหยางชี่พร่อง ร่างกายจะเฉื่อยชา หนาวง่าย และการทำงานของระบบต่าง ๆ ก็จะถดถอยลง แพทย์จีนจึงแนะนำให้รับแสงแดดยามเช้าเพื่อ "เติมหยางชี่" มาโดยตลอด แล้ววิทยาศาสตร์อธิบายเรื่องนี้ว่าอย่างไร?

เมื่อผิวหนังสัมผัสแสงแดด (โดยเฉพาะรังสี UVB) จะเกิดกระบวนการที่ใช้เอนไซม์เปลี่ยนคอเลสเตอรอลให้กลายเป็น Cholesterol Sulfate นี่คือการ สังเคราะห์ Cholesterol Sulfate ในผิวหนังโดยธรรมชาติ ซึ่งตรงกับคำอธิบายหน้าที่ของ “หยางชี่” ที่เป็นพลังงานกระตุ้นให้เกิดการสร้างและเปลี่ยนแปลงสสารในร่างกาย

ชี่ขับเคลื่อนเลือด (气行血): ชี่ทำให้เลือดไหลเวียน

ในการแพทย์จีนจะมีทฤษฎีเกี่ยวกับ “ชี่ขับเคลื่อนเลือด”（气行血） หมายความว่า “ชี่” เป็นตัวผลักดันให้ “เลือด” ไหลเวียนไปหล่อเลี้ยงเซลล์ต่าง ๆ ได้อย่างราบรื่น หากขาดชี่ โดยเฉพาะ “หยางชี่” หรือการขับเคลื่อนของชี่ติดขัด จะทำให้เลือดหนืดข้นและก่อตัวเป็น “ภาวะเลือดคั่ง （血瘀）” ซึ่งเป็นต้นตอของโรคหลอดเลือดต่างๆ แพทย์จีนจึงมักที่จะบำรุงหยางร่วมด้วยในการรักษาโรคที่เกี่ยวกับหลอดเลือดทั้งหลาย

กลไกที่เกี่ยวกับ Cholesterol Sulfateให้คำอธิบายเรื่องหยางชี่จากแสงแดดช่วยขับเคลื่อนเลือดได้  

Cholesterol Sulfate ทำหน้าที่เป็น สารลดแรงตึงผิว (surfactant) ในเลือดได้ ซึ่งช่วยให้ เลือดไหลเวียนได้คล่องตัวขึ้น ลดความหนืดของเลือด และช่วยให้เซลล์เม็ดเลือดแดงเคลื่อนที่ผ่านหลอดเลือดฝอยขนาดเล็กได้ง่ายขึ้น เมื่อร่างกายรับพลังงานจากแสงแดด ได้กระตุ้นให้เกิดการสร้าง Cholesterol Sulfate ซึ่งทำหน้าที่ทางกายภาพโดยตรงในการลดความหนืดของเลือด ทำให้เลือดไหลเวียนสะดวก นี่คือการยืนยันหลักการ “ชี่ขับเคลื่อนเลือด” ในระดับโมเลกุล

ไตหยางควบคุมกระดูก （肾阳主骨）: การทำงานร่วมกันของคู่หูแห่งแสงแดด

การแพทย์จีนมองว่า “ไต” （肾） คือรากฐานของชีวิตและ “ไตหยาง （肾阳）” เหมือน “เตาไฟ” ที่มีหน้าที่สำคัญคือ “กำกับกระดูก （肾主骨）” ดูแลให้กระดูกแข็งแรงและเจริญเติบโต

ในอดีต เราอาจเข้าใจเพียงว่าแสงแดดช่วยสร้างวิตามินดีเพื่อให้กระดูกแข็งแรง แต่งานวิจัยสมัยใหม่ได้เผยให้เห็นภาพที่ซับซ้อนและน่าทึ่งกว่านั้น ซึ่งสอดคล้องกับแนวคิด “การกำกับ” ของไตหยางได้ เมื่อรังสี UVB กระทบผิวหนัง มันจะกระตุ้นให้เกิด 2 กระบวนการสำคัญในบริเวณเดียวกัน คือการเปลี่ยน 7-dehydrocholesterol ให้เป็น วิตามินดี 3 และการเปลี่ยนคอเลสเตอรอลให้เป็น Cholesterol Sulfate การที่สารสำคัญสองชนิดถูกสร้างขึ้นพร้อมกันภายใต้พลังงานเดียวกัน (แสงแดด) คือภาพสะท้อนแรกของ “การทำงานแบบองค์รวม” ที่ไตหยางควบคุมอยู่ นี่คือคำอธิบายที่สมบูรณ์แบบของคำว่า “กำกับ” (主) ของไตหยาง ไม่ใช่แค่การ “สร้าง” วิตามินดีแล้วจบไป แต่หมายถึงการกำกับกระบวนการทั้งหมด ตั้งแต่การสร้างคู่หู (วิตามินดี และ Cholesterol Sulfate) ไปจนถึงการลำเลียงส่งไปยังจุดที่ร่างกายต้องการใช้งานได้อย่างมีประสิทธิภาพ นี่คือภาพของระบบที่ชาญฉลาดและทำงานประสานกันอย่างลงตัว ซึ่งเป็นหัวใจของพลัง “ไตหยาง” นั่นเอง

บทสรุป: ภูมิปัญญาโบราณกับแสงเชิงวิทยาศาสตร์

การค้นพบทางวิทยาศาสตร์สมัยใหม่ไม่ได้ลบล้างภูมิปัญญาโบราณ แต่กลับให้ความชัดเจนได้เห็นความจริงที่ซ่อนอยู่ได้ชัดเจนขึ้น การที่แสงแดดกระตุ้นการสร้าง Cholesterol Sulfate เพื่อช่วยให้เลือดไหลเวียน และยังสร้างวิตามินดีพร้อม “คู่หูลำเลียง” ของมันเพื่อบำรุงกระดูก คือการพิสูจน์ให้เห็นว่าร่างกายมนุษย์ทำงานอย่างเป็นองค์รวมที่น่าอัศจรรย์

ดังนั้น ครั้งต่อไปที่คุณออกไปรับแสงแดดยามเช้า ขอให้รู้ว่าคุณกำลังทำสิ่งที่ลึกซึ้งกว่าแค่การรับวิตามินดี แต่คุณกำลัง “เติมหยางชี่” เพื่อให้ “ชี่ขับเคลื่อนเลือด” และเสริมสร้าง “ไตหยาง” ให้ดูแลกระบวนการบำรุงกระดูกได้อย่างสมบูรณ์ ซึ่งเป็นวิถีแห่งสุขภาพที่ได้รับการยืนยันตรงกันจากทั้งภูมิปัญญาอายุนับพันปีและวิทยาศาสตร์ที่ล้ำสมัยนั้นเอง 

__________________________________

บทความโดย
ดร.พจ. เซ็งจุ้น แซ่ลี (หมอจีน หลี่ เฉิง จวิ้น)
李成俊  中医师
TCM. Dr. TSENG CHUN LEE