จุดบำรุงอวัยวะทั้งห้า

มุมมองของแพทย์จีนเชื่อว่า การที่เราจะมีร่างกายที่แข็งแรง ชี่และเลือดจะต้องมีมากเพียงพอที่จะไปหล่อเลี้ยงอวัยวะต่างๆภายในร่างกาย และเส้นลมปราณต้องไหลเวียนได้อย่างคล่องตัว

อวัยวะตันทั้งห้า (อู่จั้ง, 五脏) เป็นแหล่งสร้างและเก็บสะสมสารจิง (精, สิ่งจำเป็นพื้นฐานของร่างกายและการดำรงชีวิต) และชี่ที่มีความสำคัญต่อการดำรงชีวิต และถือเป็นศูนย์กลางในการทำงานของอวัยวะภายใน ซึ่งประกอบไปด้วยตับ, หัวใจ, ม้าม, ปอด และไต โดยแต่ละอวัยวะจะมีหน้าที่แตกต่างกัน

  ตับ: มีหน้าที่ดูแลการไหลเวียนของชี่ไม่ให้เกิดความติดขัด และยังเป็นอวัยวะที่ช่วยกักเก็บเลือด

  หัวใจ: “จ้าวแห่งอวัยวะภายใน” ควบคุมเลือดรวมถึงการไหลเวียนของเลือด และควบคุมเสิน (神, การแสดงออกทางสีหน้า แววตา ความรู้ตัว จิตสำนึก)

  ม้าม: “รากฐานชีวิตหลังคลอด” ควบคุมการย่อย การดูดซึมรวมไปถึงการขับเคลื่อนสารอาหาร ควบคุมการสร้างเลือดและควบคุมไม่ให้เลือดไหลออกนอกเส้นเลือด

  ปอด: “จ้าวแห่งลมปราณ” ควบคุมการเคลื่อนไหวของลมปราณทั้งร่างกาย รวมถึงการไหลเวียนของน้ำและเลือด

  ไต: “ต้นกำเนิดของชีวิต” เก็บสะสมสารจิงที่มีความสำคัญต่อการเจริญเติบโตของร่างกาย รวมถึงควบคุมน้ำและชี่

ถ้าหากทุกอวัยวะทำหน้าที่ของตัวเองได้อย่างมีประสิทธิภาพ ก็จะทำให้ร่างกายเกิดความสมดุลและแข็งแรงนั่นเอง ดังนั้นบทความนี้จึงอยากแนะนำจุดฝังเข็มที่สามารถช่วยบำรุงอวัยวะตันทั้งห้าได้ ดังนี้



จุดบำรุงตับ

จุดไท่ชง (TaiChong, LR3)
ตำแหน่ง อยู่หลังเท้า ตรงร่องหน้ารอยต่อระหว่างกระดูกฝ่าเท้า ที่ 1 และ 2 จุดนี้ช่วยระบายชี่ตับและกระตุ้นการไหลเวียนของชี่ ช่วยคลายความวิตกกังวลได้ นอกจากนี้ยังช่วยลดไฟตับ ทำให้นอนหลับได้ลึกขึ้น

จุดชีเหมิน (QiMen, LR14)
ตำแหน่ง อยู่บริเวณหน้าอก ตรงช่องซี่โครงที่ 6 ห่างจากแนวกึ่งกลางลำตัวตามแนวระนาบ 4 ชุ่น จุดนี้ช่วยบรรเทาอาการปวดแน่นหน้าอก และสีข้างที่เกิดจากชี่ตับอุดกั้นได้



จุดบำรุงหัวใจ

จุดเน่ยกวาน (NeiGuan, PC6)

ตำแหน่ง อยู่บริเวณปลายแขนด้านใน เหนือรอยพับข้อมือ 2 ชุ่น (3 นิ้วมือเรียงชิดติดกัน)  ช่วยปรับสมดุลกระเพาะอาหาร แก้ชี่ไหลย้อนขึ้น อีกทั้งยังช่วยปรับอารมณ์ให้ผ่อนคลาย ลดอาการใจสั่น ใจหวิว รวมถึงอาการแน่นเจ็บหน้าอกได้

จุดถานจง (TanZhong, CV17) 

ตำแหน่ง อยู่บริเวณทรวงอกบนแนวเส้นกึ่งกลางลำตัว ระดับช่องซี่โครงที่สี่ มีสรรพคุณช่วยขยายทรวงอกให้โล่งขึ้น ปรับการไหลเวียนของชี่ทำให้การไหลเวียนของชี่คล่องขึ้น จึงช่วยลดอาการแน่นหน้าอก หายใจสั้นได้   

จุดบำรุงม้าม

จงหว่าน (ZhongWan, CV12)

ตำแหน่ง อยู่แนวกึ่งกลางของลำตัวด้านหน้า บริเวณท้องส่วนบน เป็นจุดที่อยู่กึ่งกลางระหว่างปลายกระดูกอกกับสะดือ จุดจงหว่านสามารถช่วยบำรุงม้าม ปรับสมดุลการไหลเวียนชี่ของกระเพาะอาหาร และเพิ่มประสิทธิภาพการทำงานของม้ามและกระเพาะอาหารให้ดีขึ้นได้

จู๋ซานหลี่ (ZuSanLi, ST36)

‍

ตำแหน่ง อยู่บริเวณหน้าแข้ง ใต้กระดูกหัวเข่าลงมา 3 ชุ่น (4 นิ้วมือเรียงชิดติดกัน) และห่างจากกระดูกหน้าแข้งออกมาอีก 1 นิ้วมือ มีสรรพคุณช่วยบำรุงม้ามและกระเพาะอาหาร บำรุงจงเจียว เสริมชี่ ใช้รักษาโรคระบบทางเดินอาหารเช่น ท้องอืด อาหารไม่ย่อย ท้องผูก บิด ท้องเดิน และยังช่วยเสริมสร้างภูมิต้านทานของร่างกายได้ด้วย จุดจู๋ซานหลี่จึงจัดเป็นจุดหลักในการปรับสมดุลร่างกายและบำรุงสุขภาพร่างกายให้แข็งแรง เหมาะสำหรับรักษาโรคเรื้อรังต่างๆที่เกิดจากกลุ่มอาการชี่พร่อง


จุดบำรุงปอด

ไท่เยวียน (TaiYuan, LU9)
ตำแหน่ง อยู่ตรงรอยพับข้อมือฝั่งด้านนอก ระหว่าง Styroid process ของกระดูก radius กับกระดูกNavicula ตรงรอยบุ๋มด้าน ulnar ต่อเอ็น Abductor pollicis longus ถือเป็นจุดสำคัญที่มีสรรพคุณบำรุงปอดเสริมชี่ แก้ไอระงับปอด สามารถใช้จุดนี้เพื่อบรรเทาอาการหวัดหรือหลอดลมอักเสบได้

เฟ่ยซู (FeiShu, BL13)
ตำแหน่ง อยู่บริเวณหลัง ห่างจากขอบล่างของปุ่มกระดูกสันหลังอกที่ 3 ห่างจากเส้นกึ่งกลางหลัง 1.5ชุ่น มีสรรพคุณช่วยเสริมบำรุงชี่ปอด ดับร้อนและขจัดพิษร้อนออกจากปอด

จุดบำรุงไต

หย่งเฉวียน  (YongQuan, KI1)
ตำแหน่ง เมื่องุ้มฝ่าเท้า จุดหย่งเฉวียนคือจุดที่บุ๋มที่สุดของฝ่าเท้า อยู่ที่รอยต่อระหว่างด้านหน้า 1/3 กับด้านหลัง 2/3 ของแนวยาวฝ่าเท้า ระหว่างกระดูก Metatarsal ที่ 2 และ 3 มีสรรพคุณบำรุงไต เสริมบำรุงอิน ลดไฟ รวมถึงสามารถบำรุงหัวใจสงบเสินได้ จึงช่วยปรับคุณภาพการนอนที่ไม่ดีได้


เซิ่นซู  (ShenShu, BL23)
ตำแหน่ง อยู่บริเวณหลัง ห่างจากขอบล่างของปุ่มกระดูกสันหลังส่วนเอวที่ 2 ห่างจากเส้นกึ่งกลางหลัง 1.5ชุ่น จุดนี้ถือเป็นจุดอุ่นบำรุงหยางของไต และเสริมสารจิงของไต นอกจากนี้ยังสามารถแก้อาการปวดหลังและเอวได้ด้วย

_____________________________________

บทความโดย
แพทย์จีน พิมพิชญ์ มุจลินทโมลี (หมอจีน เจี่ย จิ้ง เหวิน)
贾靖雯 中医师
TCM. Dr.Pimpitch Muchalintamolee (Jia Jing Wen)