รายงานผู้ป่วยกรณีศึกษา อาการปวดเข่าเรื้อรัง อาจไม่ได้เกิดจากข้อเข่าเสื่อมเพียงอย่างเดียว

บทนำ

อาการปวดเข่าเรื้อรังในผู้สูงอายุ มักถูกวินิจฉัยว่าเกิดจากข้อเข่าเสื่อม (Osteoarthritis of the Knee) ซึ่งเป็นโรคที่พบได้บ่อยในกลุ่มผู้มีอายุมากกว่า 50 ปี [1] อย่างไรก็ตาม อาการปวดเข่าอาจมีสาเหตุจากภาวะอื่นที่เกี่ยวข้องกับโครงสร้างของระบบประสาทและกล้ามเนื้อ เช่น ภาวะหมอนรองกระดูกสันหลังกดทับเส้นประสาท (Lumbar Disc Herniation with Nerve Root Compression) ซึ่งทำให้เกิดอาการปวดร้าวจากเอวลงขาและเข้าใจผิดว่าเป็น “ข้อเข่าเสื่อม”

รายงานผู้ป่วย

หญิงไทย อายุ 60 ปี เข้ารับการรักษาที่คลินิกแพทย์แผนจีนหัวเฉียว ด้วยอาการปวดขาและเมื่อยล้าเรื้อรัง เดินกระ  เผลก โดยมีอาการเด่นคือปวดมากในเวลากลางคืน จำเป็นต้องนวดบริเวณเข่าเป็นประจำ พบรอยช้ำจากการนวดแรงซ้ำ ๆ     การตรวจร่างกายเบื้องต้นพบข้อเข่าบวมเล็กน้อยและผิดรูปบางส่วน ส่งตรวจ X-ray เข่าพบข้อเข่าเสื่อมระยะแรก อย่างไรก็ตาม มีอาการสำคัญที่ไม่สัมพันธ์กับระดับความเสื่อมของข้อเข่า ได้แก่ อาการปวดร้าวลงขา ปวดมากช่วงกลางคืน และปวดร่วมกับบริเวณเอว

ตรวจร่างกายโดยละเอียดพบว่า

จุดกดเจ็บตามแนวเส้นประสาท Sciatic
กล้ามเนื้อตึงบริเวณหลังส่วนล่างและสะโพก
ขอบเขตการเคลื่อนไหวของเอวลดลง
ส่งตรวจ X-ray บริเวณกระดูกสันหลังส่วนเอว (Lumbar spine) พบว่า: ช่องว่างระหว่างหมอนรองกระดูก L4–L5 และ L5–S1 แคบลง มีภาวะกระดูกเคลื่อน (spondylolisthesis) ของกระดูกสันหลังระดับ L5 เคลื่อนไปด้านหน้าในระดับ Grade 1

 ซึ่งสอดคล้องกับอาการปวดร้าวจากหลังลงขาของผู้ป่วย จึงพิจารณาวินิจฉัยว่าเป็น หมอนรองกระดูกสันหลังกดทับเส้นประสาท (Lumbar disc herniation with nerve root compression)

มุมมองทางการแพทย์แผนจีน

ในทัศนะของแพทย์แผนจีน อาการนี้จัดอยู่ในกลุ่มอาการ “ปี้เจิ้ง (痹证)” ซึ่งมักมีสาเหตุจาก ไตพร่อง ทำให้เส้นลมปราณติดขัดและเลือดลมไหลเวียนไม่สะดวก เมื่อชี่ของไตอ่อนแอลงตามวัย ส่งผลให้โครงสร้างของกระดูกและข้ออ่อนแอ เส้นลมปราณบริเวณหลังและขาไหลเวียนไม่สะดวก ส่งผลให้เกิดอาการปวดร้าวลงขา

แนวทางการรักษา 

ฝังเข็มเฉพาะจุด ได้แก่ BL23 (Shenshu), BL25 (Dachangshu), GB30 (Huantiao), และจุด Ashi
นวดทุยหนา กระตุ้นการไหลเวียน ตามแนวเส้นลมปราณกระเพาะปัสสาวะ และถุงน้ำดี
ครอบแก้วหรือการยืดกล้ามเนื้อ เพื่อคลายความตึงของกล้ามเนื้อหลังและสะโพก
ผลการรักษา

หลังการรักษาครั้งแรก ผู้ป่วยรายงานว่า สามารถเดินได้ดีขึ้นทันที อาการปวดเข่าลดลง แม้ไม่ได้รักษาโดยตรงที่ข้อเข่าอาการปวดกลางคืนลดลง ทำให้นอนหลับได้ดีขึ้น

สรุปและข้อเสนอแนะ

กรณีนี้แสดงให้เห็นว่า อาการปวดเข่าบางราย โดยเฉพาะผู้ที่มีอาการปวดร้าวลงขาร่วมกับอาการที่หลัง ควรได้รับการวินิจฉัยเพิ่มเติมด้านระบบกระดูกสันหลัง การรักษาที่เจาะจงที่สาเหตุ (เช่นหมอนรองกระดูก) จะได้ผลดีกว่าการรักษาที่ปลายเหตุ เช่น เข่าเพียงอย่างเดียว การผสานศาสตร์แพทย์แผนจีนและการวินิจฉัยทางภาพถ่ายรังสีสามารถช่วยให้ผู้ป่วยได้รับการดูแลที่แม่นยำมากยิ่งขึ้น

เอกสารอ้างอิง

[1] Zhang Y, Jordan JM. Epidemiology of osteoarthritis. Clin Geriatr Med. 2010 Aug;26(3):355-69.

[2] Deyo RA, Mirza SK, Martin BI. Back pain prevalence and visit rates. Spine. 2006;31(23):2724-2727.

[3] Chen R, et al. Acupuncture for lumbar disc herniation: a systematic review and meta-analysis. Evid Based Complement Alternat Med. 2014.

[4] Wiltse LL, et al. Classification of spondylolisthesis and spondylolysis. Clin Orthop Relat Res. 1976.

_____________________________________________
บทความโดย
แพทย์จีน กรกฎ คุณโฑ (โจว เฉิง)
周承 中医师
TCM. Dr. Koraghod Khuntho (Zhou Cheng)