Last updated: 2 ก.ค. 2567 | 1745 จำนวนผู้เข้าชม |
โดยปกติตกขาวถือเป็นเรื่องธรรมชาติที่เกิดขึ้นในผู้หญิง เป็นสารคัดหลั่งที่ถูกขับออกมาจากปากมดลูกไปยังช่องคลอด เพื่อสร้างความชุ่มชื้นให้กับบริเวณช่องคลอดและป้องกันเชื้อโรคจากภายนอก โดยลักษณะปกติของตกขาวจะเป็นเมือกขาวใสคล้ายไข่ขาว ไม่มีกลิ่น ไม่ทำให้เกิดอาการคัน ส่วนปริมาณขึ้นอยู่กับแต่ละบุคคล ทั้งนี้ ในช่วงก่อนและหลังการมีประจำเดือน ช่วงกึ่งกลางระหว่างรอบเดือน (ระยะตกไข่)หรือช่วงขณะการตั้งครรภ์ ปริมาณของตกขาวจะเพิ่มมากขึ้น ซึ่งถือว่าเป็นภาวะปกติ
ตกขาวที่ผิดปกติเกิดขึ้นได้อย่างไร
การแพทย์แผนตะวันตก
การแพทย์แผนจีน
1. เกิดจากพิษความชื้นที่เข้าไปทำลายเญิ่นม่ายและไต้ม่าย ทำให้เญิ่นม่ายและไต้ม่ายสูญเสียการควบคุมส่งผลให้ตกขาวมากผิดปกติ
โดยปัจจัยที่ก่อให้เกิดความชื้น ได้แก่
2. เกิดจากตับและไตพร่อง หรือเลือดพร่องเลือดคั่งอุดกลั้น ทำให้สารอินไม่เพียงพอที่จะเข้าไปหล่อเลี้ยงบริเวณช่องคลอดส่งผลให้ตกขาวน้อยผิดปกติ
ความสัมพันธ์ของช่วงวัยกับการเปลี่ยนแปลงของตกขาว
โดยปัจจัยสำคัญที่ส่งผลต่อการเปลี่ยนแปลงของตกขาวของผู้หญิงในแต่ละช่วงเวลาคือชี่ไตและเทียนเกฺว่ย(天癸)โดยในช่วงก่อนวัยรุ่น ชี่ไตและเทียนกุ่ย ยังคงมีปริมาณน้อย ทำให้ตกขาวมีปริมาณน้อย เมื่อเริ่มเข้าสู่วัยรุ่น(อายุประมาณ14ปี)ทั้งชี่ไตและเทียนเกฺว่ยมีปริมาณที่เพิ่มมากขึ้นและสมบูรณ์เพียงพอ จึงทำให้ช่วงนี้ผู้หญิงจะมีปริมาณตกขาวเพิ่มมากขึ้น และเมื่อเข้าสู่วัยหมดประจำเดือน ชี่ไตและเทียนเกฺว่ยจะเริ่มค่อยๆลดลง สารอินค่อยๆพร่องลง ส่งผลให้ตกขาวมีปริมาณลดน้อยลง ดังนั้นปริมาณตกขาวที่เพิ่มขึ้นหรือลดลงล้วนเป็นผลมาจากการเปลี่ยนแปลงของชี่ไตและเทียนกุ่ย ซึ่งสอดคล้องตามการเจริญเติบโตในแต่ละช่วงวัยของผู้หญิง ทั้งนี้ ในช่วงระหว่างการตั้งครรภ์ สารอินจะเข้าไปหล่อเลี้ยงมดลูกเพิ่มมากขึ้น ทำให้ตกขาวมีปริมาณเพิ่มมากขึ้น หรือในช่วงกึ่งกลางระหว่างรอบเดือน(ระยะตกไข่) เป็นช่วงที่ปริมาณสารอินเพิ่มตัวสูงขึ้น ส่งผลให้ตกขาวมีปริมาณเพิ่มมากขึ้น
**เทียนเกฺว่ย(天癸)คือ สารจิงในไตที่ทำหน้าที่ช่วยกระตุ้นการเจริญเติบโตของร่างกาย รวมถึงระบบการสืบพันธุ์ของมนุษย์
ภาวะตกขาวผิดปกติเป็นอย่างไร
ภาวะตกขาวผิดปกติ หมายถึง ปริมาณตกขาวที่เพิ่มขึ้นหรือลดลงอย่างชัดเจน รวมถึงมีลักษณะ สี และกลิ่นที่ผิดปกติ โดยภาวะตกขาวผิดปกติจะแบ่งออกเป็น 2 กลุ่มใหญ่ คือ 1.ภาวะตกขาวมากผิดปกติ 2. ภาวะตกขาวน้อยผิดปกติ
ทั้งนี้ การเพิ่มขึ้นของปริมาณตกขาวในช่วงก่อนและหลังการมีประจำเดือน ช่วงกึ่งกลางระหว่างรอบเดือน (ระยะตกไข่)หรือช่วงขณะการตั้งครรภ์ โดยไม่มีอาการผิดปกติใดๆถื่อเป็นภาวะปกติ หรือการลดลงของปริมาณตกขาวในวัยใกล้หมดประจำเดือน โดยไม่พบความผิดปกติใดๆถื่อเป็นภาวะปกติ จะไม่นำมารวมอยู่ในภาวะตกขาวผิดปกติ
ภาวะตกขาวมากผิดปกติ
ภาวะตกขาวมากผิดปกติ หมายถึง ปริมาณตกขาวที่เพิ่มมากขึ้นอย่างชัดเจน รวมถึงมีลักษณะ สี และกลิ่นที่ผิดปกติ
สาเหตุการเกิด:เกิดจากพิษความชื้นที่เข้าไปทำให้เญิ่นม่าย ตูม่ายและไต้ม่ายเสียการควบคุมส่งผลให้ตกขาวมากผิดปกติ
การวินิจฉัยแยกกลุ่มอาการและวิธีการรักษา
การวินิจฉัยจะแยกตามปริมาณ สี ลักษณะ กลิ่นของตกขาว โดยทั่วไปตกขาวที่มีลักษณะขาว ใส จะจัดอยู่ในกลุ่มเย็นพร่อง ส่วนตกขาวที่มีสีเหลือง ลักษณะเหนียวข้น มีกลิ่น จะจัดอยู่ในกลุ่มร้อนแกร่ง ทั้งนี้ต้องอาศัยการจับชีพจร การดูลิ้น รวมถึงอาการแสดงอื่นๆทางร่างกายประกอบการวินิจฉัย โดยการรักษาเน้นการขับไล่ความชื้นเป็นหลัก อาจเพิ่มเติมการบำรุงม้าม ไต ตับหรือระบายความร้อนขึ้นอยู่กับแต่ละกลุ่มอาการ
1. กลุ่มอาการม้ามพร่อง
อาการ :ตกขาวปริมาณมาก สีขาวใส ไม่มีกลิ่น อาการร่วมอื่นๆ เช่น หน้าขาวซีด เบื่ออาหาร อุจจาระเหลว แขนขาเมื่อยล้าไม่มีแรง ลิ้นแดงอ่อน ฝ้าขาวหรือหนา ชีพจรซี่ห่วนม่าย(脉细缓)
วิธีการรักษา :เสริมม้ามบำรุงชี่ ขับไล่ความชื้น
2. กลุ่มอาการไตหยางพร่อง
อาการ :ตกขาวปริมาณมาก สีเหลวใสคล้ายน้ำ อาการร่วมอื่นๆ เช่น ปวดเอว ปวดเย็นท้องน้อย ขี้หนาว มือเท้าเย็น ปัสสาวะบ่อยกลางคืน อุจจาระเหลว ลิ้นแดงอ่อน ฝ้าขาวชื้น ชีพจรเฉินฉือม่าย(脉沉迟)
วิธีการรักษา :บำรุงไต ขับไล่ความชื้น หยุดการตกขาว
3. กลุ่มอาการอินพร่องผสมความชื้น
อาการ :ตกขาวปริมาณมาก สีเหลืองหรือสีขาวอมแดง ลักษณะเหนียวข้น มีกลิ่น รู้สึกแสบร้อนหรือคันบริเวณอวัยวะเพศ อาการร่วมอื่นๆ เช่น ปวดเอวปวดขา มีเสียงในหู ฝ่ามือฝ่าเท้าร้อน กระหายน้ำ นอนหลับยาก ฝันเยอะ ลิ้นแดง ฝ้าน้อยหรือหนาเหลือง ชีพจรซี่ซู่ม่าย(脉细数)
วิธีการรักษา :บำรุงไตเพิ่มสารอิน ระบายความร้อน ขับไล่ความชื้น
4. กลุ่มอาการร้อนชื้นลงสู่ส่วนล่าง
อาการ :ตกขาวปริมาณมาก สีเหลืองข้น ลักษณะเหนียวข้น มีกลิ่น หรือขาวขุ่นคล้ายน้ำเต้าหู้ อาการร่วมอื่นๆ เช่น คันบริเวณอวัยวะเพศ ปวดท้องน้อย ขมปาก เบื่ออาหาร ปัสสาวะติดขัด ลิ้นแดง ฝ้าขาวเหลืองหนา ชีพจรฮวาซู่ม่าย(脉滑数)
วิธีการรักษา :ระบายความร้อน ขับไล่ความชื้น หยุดการตกขาว
5. กลุ่มอาการพิษร้อนก่อตัวสะสม
อาการ :ตกขาวปริมาณมาก สีเขียวคล้ายหนอง หรือสีขาวอมแดง ลักษณะเหนียวข้น มีกลิ่น อาการร่วมอื่นๆ เช่น ปวดท้องน้อย กระวนกระวาย ปากขม คอแห้ง ปัสสาวะติดขัด ท้องผูก ลิ้นแดง ฝ้าเหลืองหรือเหลืองหนา ชีพจรฮวาซู่ม่าย(脉滑数)
วิธีการรักษา :ระบายความร้อน ขับพิษ
ภาวะตกขาวน้อยผิดปกติ
ภาวะตกขาวน้อยผิดปกติ หมายถึง ปริมาณตกขาวที่ลดน้อยลงอย่างชัดเจน ส่งผลให้ช่องคลอดแห้ง คันหรือปวด หรือกระทั่งหดตัวลง
สาเหตุการเกิด:เกิดจากตับและไตพร่อง หรือเลือดพร่องเลือดคั่งอุดกลั้น ทำให้สารอินไม่เพียงพอที่จะเข้าไปหล่อเลี้ยงบริเวณช่องคลอดส่งผลให้ตกขาวน้อยผิดปกติ
การวินิจฉัยแยกกลุ่มอาการและวิธีการรักษา
ภาวะตกขาวน้อยผิดปกติ แม้ว่าจะมีสาเหตุการเกิดจากที่ต่างกัน คือ ตับและไตพร่อง หรือเลือดพร่องเลือดคั่งอุดกลั้น แต่พื้นฐานการเกิดต่างเป็นเพราะสารอินและเลือดไม่เพียงพอ ส่งผลให้ตกขาวน้อยผิดปกติ
1. กลุ่มอาการตับและไตพร่อง
อาการ :ตกขาวปริมาณน้อย หรือกระทั่งไม่มีตกขาว ช่องคลอดแห้งปวดแสบร้อน หรือคัน ปวดเวลามีเพศสัมพันธ์ อาการร่วมอื่นๆ เช่น ปวดเอวปวดเข่า เวียนศีรษะ มีเสียงในหู กระวนกระวาย นอนไม่หลับ อุจจาระแข็ง ลิ้นแดง ฝ้าน้อย ชีพจรซี่ซู่ม่าย(脉细数)
วิธีการรักษา :บำรุงตับและไต เพิ่มสารจิงบำรุงเลือด
2. กลุ่มอาการเลือดพร่องเลือดคั่งอุดกลั้น
อาการ :ตกขาวปริมาณน้อย หรือกระทั่งไม่มีตกขาว ช่องคลอดแห้งหรือคัน อาการร่วมอื่นๆ เช่น เวียนศีรษะ ตาลาย ใจสั่น นอนไม่หลับ อ่อนเพลียไม่มีแรง หรือปวดท้องประจำเดือน เลือดประจำเดือนสีเข้ม มีลิ่มเลือด ลิ้นแดงคล้ำ มีจุดเลือดคั่ง ชีพจรซี่เซ่อม่าย(脉细涩)
วิธีการรักษา :บำรุงเลือดเพิ่มสารจิง หมุนเวียนเลือดสลายเลือดคั่ง
วิธีการดูแลเบื้องต้น
------------------------
บทความโดย
แพทย์จีน บุญยาพร พฤกษเศรษฐ (หยาง ลี่ จิง)
杨丽晶 中医师
TCM. Dr. Yang Li Jing
แผนกอายุรกรรมนรีเวช
30 ส.ค. 2567
24 ก.ย. 2567