แพทย์แผนจีนมองปัญหาอย่างไร เมื่อต่อมลูกหมากอักเสบเรื้อรังทำให้เกิดทุกข์

ความทุกข์จากโรคต่อมลูกหมากอักเสบเรื้อรัง (Chronic prostatitis;า chronic prostatitis/chronic pelvic pain syndrome (CP/CPPS)) ไม่ได้จำกัดเพียงความไม่สบายทางร่างกายเท่านั้น แต่เป็นการทรมานอย่างรุนแรงทั้งร่างกายและจิตใจของผู้ชายที่ป่วยเป็นโรคนี้ตลอดเวลา

การแพทย์แผนจีน จำแนกความทุกข์จากต่อมลูกหมากอักเสบเรื้อรังออกเป็น 3 ลักษณะหลัก ๆ คือ
ความทุกข์ทางร่างกาย ที่เหมือน “มีดทื่อเฉือนเนื้อ” ต่อมลูกหมากอักเสบเรื้อรังไม่ใช่แค่การอักเสบธรรมดาทั่วไป แต่เป็นชุดอาการอักเสบที่ทำให้คุณผู้ชายไม่สามารถอยู่เป็นสุขได้ ดังนี้
1.1 ความทุกข์ทรมานขณะปัสสาวะ เมื่อต่อมลูกหมากเกิดการอักเสบแบบเรื้อรัง คุณผู้ชายอาจมีความรู้สึกอยากปัสสาวะตลอดทั้งวัน อยากไปฉี่ตลอดเวลา แต่เมื่อไปห้องน้ำก็ปัสสาวะได้เพียงเล็กน้อย จนถึงขั้นฉี่เป็นหยดเล็ก ๆ (จัดเป็นอาการปัสสาวะบ่อย ต้องรีบไปปัสสาวะ) ทำให้รบกวนการทำงาน ประชุม และการนอน โดยเฉพาะการตื่นกลางดึกเพื่อปัสสาวะ ทำให้พักผ่อนไม่เพียงพอตื่นเช้ามาไม่สดชื่น และรู้สึกอ่อนเพลียตลอดทั้งวัน ปัสสาวะแสบร้อนและติด ๆขัด ๆ เมื่อไปปัสสาวะ ขณะที่ปัสสาวะกำลังไหลออกมา รู้สึกร้อนแสบในท่อทางเดินปัสสาวะ เส้นปัสสาวะเล็กแคบลงปัสสาวะอ่อนแรง รู้สึกปัสสาวะไม่หมด มีปัสสาวะค้างในกระเพาะปัสสาวะ (ปัสสาวะไม่สุด) ทำให้ทุกครั้งที่เข้าห้องน้ำกลายเป็นความทุกทรมานทั้งร่างกายและจิตใจ

1.2 อาการเจ็บปวดที่ไม่ยอมหายไปไหน ความเจ็บปวดบริเวณรอบต่อมลูกหมาก จุดอาการเจ็บปวดไม่ชัดเจนและแผ่กระจายกว้าง บางครั้งอาจอยู่บริเวณฝีเย็บ (ระหว่างทวารหนักกับอัณฑะ) ปวดท้องน้อย ปวดบริเวณขาหนีบ ปวดลึกบริเวณเอวหรือก้นกบ ปวดรอบ ๆรูทวารหนัก ปวดท้องหรือแม้แต่ปวดอัณฑะ อาการเจ็บลึกนี้ไม่สามารถสัมผัสได้ แต่ก็ไม่สามารถทำใจปล่อยข้ามไปได้ คล้ายเสียงรบกวนที่ดังไม่ยอมหยุด คอยปวดรังควานไปตลอดเวลา ความเจ็บปวดขณะมีเพศสัมพันธ์ บางคนเจ็บขณะถึงจุดสุดยอด ขณะหลั่ง หรือหลังหลั่งอสุจิ (เจ็บขณะหลั่ง) จากความสุขที่ถูกทำลาย ทำให้เกิดเป็นความกลัว นานวันเข้ากิจกรรมทางเพศก็จะหายไป อารมณ์ทางเพศก็หายไป

ความทุกข์ทางจิตใจและอารมณ์ อาการต่อมลูกหมายอักเสบเรื้อรัง คือหนึ่งโรคที่มีความสามารถในการบันทอนพลังใจ ทำลายพลังชีวิตของเพศชายอย่างมาก และเกิดขึ้นอย่างเงียบ ๆ โดยไม่รู้ตัว คาดคิดไม่ถึง เพศชายโดยทั่วไปไม่มีใครรู้จักโรคต่อมลูกหมากอักเสบเรื้อรัง แต่ความรุนแรงของอาการนั้นทำร้ายสุขภาพทางเพศของผู้ชายหนักมาก
2.1 ความวิตกกังวลและภาวะซึมเศร้า อาการต่อมลูกหมากอักเสบเรื้อรังที่แสดงอาการออกมาเรื่อย ๆ ซ้ำซากและรักษาหายยาไม่หายง่าย ทำให้เกิดความสิ้นหวัง เกิดเป็นคำถามคิดซ้ำไปซ้ำมา “โรคนี้จะหายไหม?” “เราไปทำอะไรมาถึงเป็น”  ความเจ็บปวดต่อเนื่องค่อย ๆ ทำลายความอดทน ความสดชื่น ความมีชีวิตชีวา อารมณ์ดีให้แห้งเหือดไป ความรู้สึกเศร้า ความทุกข์ใจ หงุดหงิดใจ นับวันยิ่งเพิ่มมากขึ้น

2.2 ผลกระทบรุนแรงต่อสมรรถภาพทางเพศชาย ผู้ป่วยโรคต่อมลูกหมายอักเสบเรื้อรังทราบดีว่า ยิ่งนานวัน สมรรถภาพทางเพศ หรืออารมณ์ทางเพศยิ่งหายไป โรคที่เป็นอาจทำให้การแข็งตัวขององคชาติลดลง หรือไม่แข็งตัวเลย เกิดการหลั่งที่ผิดปกติไป เช่นหลังเร็ว หรืออาจไม่หลั่งออกมาเลย (เกี่ยวข้องกับความเจ็บปวดและการอักเสบ) อาการเหล่านี้เป็นปัญหาทางจิตใจเป็นอย่างมาก ผู้ป่วยอาจเกิดความไม่มั่นใจ ความกลัว ความผวา “น้องชายเราเกิดอะไรขึ้น” และนานวันเข้าความวิตกนี้ยิ่งซ้ำเติมต่อสมรรถภาพทางเพศให้ยิ่งแย่งยิ่งขึ้น

2.3 สูญเสียความมั่นใจในตัวเอง สมรรถภาพทางเพศมักสัมพันธ์กับความภาคภูมิใจ ความมั่นใจ และความเป็นชาย เมื่อต่อมลูกหมากอักเสบเรื้อรัง ปัสสาวะไม่ปกติ ทั้งปวด ทั้งกังวล เกิดปัญหาทำให้เกิดการสงสัยตัวเอง รู้สึกว่า “เราแก่แล้ว หรือเรายังมีน้องผู้ชายที่สมบูรณ์อีกหรือไม่”

2.4 การหลีกลี้ไปจากสังคม เพราะปัสสาวะบ่อย ปัสสาวะเร่งรีบ ปัสสาวะไม่สุด ไม่กล้าเดินทางไกล เข้าร่วมประชุมหรือกิจกรรมยาว ๆ ต้องคอยสังเกตหาห้องน้ำ ทำให้ค่อย ๆ ถอนตัวจากสังคมและกลายเป็นคนโดดเดี่ยว ไม่กล้าออกไปใช้ชีวิต รูปแบบการใช้ชีวิตก็ยิ่งแปลกไป ส่งผลให้หายไปจากสังคม แต่กลับเริ่มหมกมุ่นกับการคนหาข้อมูลโรค ในอินเตอร์เน็ตมากยิ่งขึ้น ยิ่งวิตกกังวล คิดย้ำคิดย้ำทำได้อีกด้วย


3. ความทุกข์ในชีวิตและความสัมพันธ์ “อุปสรรคแห่งความสุข”

3.1 สั่นคลอนความรัก โรคต่อมลูกหมากอักเสบเรื้อรัง ทำให้คุณภาพชีวิตของผู้ป่วยถดถอย ทั้งทางร่างกาย ทางจิตใจ ส่งผลต่อสมรรถภาพทางเพศ อารมณ์ทางเพศที่หายไป ความเย็นชาที่มากขึ้น อารมณ์ที่หงุดหงิด กระวนกระวาย บางคนก้าวร้าวมากขึ้นด้วย ปัญหาเหล่านี้นำไปสู่การมีเพศสัมพันธ์ที่ลดน้อยลง จนถึงไม่มีอีกเลย ปัญหาชีวิตคู่และเพศสัมพันธ์เป็นความท้าทายใหญ่ ความไม่เข้าใจหรือความไม่พอใจของคู่รัก รวมถึงการหลีกเลี่ยงหรือความรู้สึกผิดของฝ่ายชาย ทำให้เกิดช่องว่าง ความขัดแย้ง ความไม่ไว้ใจดั่งเดิม

3.2 ประสิทธิภาพการทำงานลดลง ความเจ็บปวดต่อเนื่อง การต้องไปปัสสาวะบ่อย อาการอยากปัสสาวะตลอดเวลา ส่งผลกระทบต่อสมาธิในการทำงาน ความวอกแวก จิตใจที่กังวลอยู่ตลอดเวลา ร่วมไปถึงการรบกวนช่วงเวลาพักผ่อนให้นอ้ยลง การตื่นกลางดึกทำให้หลับไม่เพียงพอ ความวิตกกังวลและปัญหาเหล่านี้ทำให้สมาธิลดลง สมาธิสั้นลง ความจดจ่อหายไป ส่งผลต่อการทำงานและผลสัมฤทธิ์ของงาน


3.3 คุณภาพชีวิตตกต่ำ กิจกรรมที่เคยชอบ เช่น ขี่จักรยาน นั่งดูหนังยาว ๆ ดื่มสังสรรค์กับเพื่อน การทานอาหารเผ็ดรสจัด กินปิ้งย่างชาบู กิจกรรมทางเพศ อาจทำให้โรคต่อมลูกหมากอักเสบเรื้อรังรุนแรงขึ้น เป็นนานขึ้น เป็นซ้ำไปซ้ำมา จนต้องละทิ้งกิจกรรมต่าง ๆ ชีวิตเหมือนถูกมัดด้วยโซ่ที่มองไม่เห็น เมื่อความต้องการทางจิตใจไม่ถูกตอบสนอง คุณภาพชีวิตนานวันยิ่งถดถอย ชีวิตรู้สึกหมดคุณค่า ท้อแท้ใจ 


ในมุมมองของการแพทย์แผนจีนต่อความทุกข์จากโรคต่อมลูกหมากอักเสบเรื้อรังนั้น มีพื้นฐานทางพยาธิสภาพ อธิบายได้จาก 3 กลไก คือ 

เมื่อติดขัดจะเกิดความเจ็บ(不通则痛) เมื่อความชื้นร้อน ชี่ติดขัด เลือดคั่งอุดกั้นที่ส่วนล่าง (ต่อมลูกหมาก) ทำให้ไหลเวียนของพลังชี่และเลือดติดขัด ทำให้เกิดแรงดัน เกิดอาการปวดบวม ปวดแสบ ปวดหน่วงขึ้นได้ นี่คือรากของความเจ็บปวดทางที่เกิดขึ้น
ไตพร่องจึงกลัว(肾虚则恐) การแพทย์จีนเชื่อว่า “ไตเก็บกักสารจิง ควบคุมการสืบพันธุ์ (肾藏精，主生殖)” ความแข็งแรงของไตสัมพันธ์กับสมรรถภาพทางเพศและความกล้า ไตพร่อง (ทั้งหยางและอิน) ทำให้สมรรถภาพลดลง พร้อมกับความกลัว วิตก และขาดความมั่นใจ นี่คือรากเหง้าของความทุกข์ทางจิตใจ 
ชี่ตับติดขัด(肝气郁结) การถูกเจ็บปวดทรมานระยะยาวทำให้อารมณ์ไม่สมปราถนา มีความเครีด ความกังวล ส่งผลให้การกระจายชี่ของตับติดขัด ซึ่งยิ่งทำให้อาการปวดและความวิตกกังวลแย่ลง เกิดวงจรอุบาทของโรคที่ไม่จบสิ้น 
การไหลเวียนของเส้นลมปราณตับและไต
ทเส้นลมปราณของตับและไตวิ่งผ่านอวัยวะเพศ ต่อมลูกหมาก เมื่อเกิดความผิดปกติขึ้น ทั้งเส้นลมปราณตับไตขาดการหล่อเลี้ยง หรือเส้นลมปราณตับไตไหลเวียนติดขัด ส่งผลต่อการเปิดปิดของการขับปัสสาวะ ทำให้ปัสสาวะผิดปกติ การหลั่งการ แข็งตัวของอวัยวะเพศจึงผิดปกติไปด้วย

ความทุกข์จากต่อมลูกหมากอักเสบเรื้อรัง เป็นดั่ง “ปฏิกิริยาลูกโซ่” เริ่มจากการใช้ร่างกายที่มากไป ทั้งกายภาพและจิตใจ นานวันเข้าสะสมจนความสมดุลพังทะลายลง การปัสสาวะ ความมั่นใจทางเพศ เสถียรภาพทางอารมณ์ และท้ายที่สุดการทำงาน ความสัมพันธ์ การใช้ชีวิตในสังคม ย่อมเกิดปัญหา ทั้งทางตรงและทางอ้อม หลายคนที่มีอาการปวดที่ท้องน้อย ปวดในท่อปัสสาวะ ปวดที่ปลายอวัยวะเพศ ปวดก้น ปวดฝีเย็บ ปวดขาหนีบ ปวดต้นขา ปวดเอว ปวดท้องช่วงล่าง คงเข้าใจดีว่าอาการปวดนี้ไม่ได้เจ็บอย่างรุนแรง เหมือนกระดูกหัก แต่อาการเจ็บปวดมันหน่วง มันปวดตื้อ ๆ เป็นความปวดที่ค่อย ๆ สลายพลังชีวิตและกำลังใจ การรักษาและการปรับสมดุลของต่อมลูกหมากที่อักเสบเรื้อรัง จึงต้องเข้าใจทั้งร่างกายและจิตใจของผู้ป่วย ใช้เวลาในการพูดคุยเพื่อหาสาเหตุของการเกิดโรค พร้อมกับร่วมกันวางแผนการฟื้นฟูคุณภาพชีวิต ในฐานะที่ผมเป็นแพทย์จีนสาขาบุรุษเวช เป้าหมายของผมไม่ใช่แค่การรักษาต่อมลูกหมากให้ดีขึ้น แต่ต้องช่วยขจัดอาการอื่นในร่างกายและจิตใจไปพร้อม ๆ กันด้วย การเสริมสร้างสมดุลของพลังในร่างกาย สมดุลการไหลเวียนของชี่ของเลือด ทั้งการขับความร้อนความชื้น และกระตุ้นการไหลเวียนชี่เลือด บำรุงไต บำรุงตับ บำรุงม้าม สงบจิตใจ กระบวนการรักษาที่ใช้เวลาและความอดทน แต่เชื่อเถอะว่า การก้าวออกจากความมืดมิด จากโรคต่อมลูกหมากอักเสบเรื้อรังนั้นเป็นไปได้อย่างแน่นอน เมื่อร่างกายและจิตใจกลับเข้าสู่สมดุล

______________________________________________

บทความโดย
แพทย์จีน จิตติกร พิมลเศรษฐพันธ์ (หมอจีน พาน จ้าย ติง)
潘在丁  中医师   
TCM. Dr. Jittikorn  Pimolsettapun (Pan  Zai  Ding)