ทานอาหารให้เป็นยา(เย่าซ่าน)บำรุงผิว

การบำบัดด้วยอาหาร(เย่าซ่าน) คือการใช้ประโยชน์จากอาหารหรือการเติมสมุนไพรที่รับประทานได้เข้าไปในอาหารเพื่อช่วยบำบัดรักษาโรค เป็นวิธีที่สะดวกและประหยัด การป้องกันโรคและเสริมสร้างสุขภาพผ่านอาหารเป็นสิ่งที่ทั้งง่ายและคุ้มค่า ทฤษฎีพื้นฐานของการบำบัดด้วยอาหารคือยึดหลักการ “วินิจฉัยตามอาการ” เน้นแนวคิดการได้รับสารอาหาร และอาศัยคุณสมบัติพิเศษของอาหารเพื่อปรับสมดุลหรือเสริมส่วนที่ขาดในร่างกาย จึงสามารถบรรลุผลในการป้องกันและรักษาโรคได้

ตามศาสตร์การแพทย์แผนจีน อาหารตามคุณสมบัติสามารถแบ่งออกเป็น 3 ประเภท คือ อาหารฤทธิ์เย็น (寒凉性), อาหารฤทธิ์กลาง (平性) และ อาหารฤทธิ์ร้อน (温热性)

 • อาหารฤทธิ์เย็น ได้แก่  แตงกวา, ส้มโอ, มะระ, ถั่วเขียว, มะเขือเทศ เป็นต้น

 • อาหารฤทธิ์ร้อน ได้แก่  ต้นหอม, ขิง, กระเทียม, พริก, พริกไทย, เนื้อแกะ เป็นต้น

 • อาหารฤทธิ์กลาง ได้แก่ ฟักทอง, กะหล่ำปลี, แอปเปิ้ล, แครอท เป็นต้น

อาหารประเภทนี้ช่วยบำรุงร่างกาย เสริมม้ามและกระเพาะอาหาร บำรุงพลังและน้ำในร่างกาย บำรุงเลือดและจิตใจ รวมถึงช่วยย่อยอาหารและสลายของตกค้าง

การบำบัดด้วยอาหารยังแบ่งได้เป็นหมวดหมู่ เช่น

 • บำรุงร่างกาย (滋养类): วอลนัท, งา, นม, ไข่

 • สมาน/กักเก็บ (收敛类): ถั่วลิสง, ทับทิม, ฮอร์ธอร์น เบอร์รี่ (山楂)

 • ขับเสมหะ (祛痰类): หัวไชเท้า, สาหร่ายทะเล, สาหร่ายแห้ง, ฟัก

 • ขับความร้อน (清热类): ลูกแพร์, แตงโม, มะระ, ขึ้นฉ่าย

 • ขับปัสสาวะ (利尿类): ถั่วแดง, ฟัก, บวบ

 • เพิ่มความชุ่มชื้นลำไส้ (润肠类): น้ำผึ้ง, กล้วย, งา, วอลนัท

 • บำรุงร่างกายเมื่อพร่อง (补虚类): โสม, ถั่งเช่า, มันเผือก, เก๋ากี้, หวงฉี


1. แอปเปิ้ล (苹果)

 • รสชาติ/เส้นลมปราณ: หวาน อุ่น ไม่มีพิษ เข้าเส้นลมปราณม้าม กระเพาะ ลำไส้ใหญ่

 • สรรพคุณด้านความงาม: ช่วยให้ผิวชุ่มชื้นสดใส บำรุงผิว ทำให้ผิวอ่อนนุ่ม บำรุงผม

 • การใช้ทางคลินิก: เหมาะกับผิวที่มีรอยหมองคล้ำ ฝ้า ผิวแห้ง โรคจมูกอักเสบ

2. ลูกพลับ (柿子)

 • รสชาติ/เส้นลมปราณ: หวาน ฝาด เย็น เข้าเส้นลมปราณปอด ม้าม ลำไส้ใหญ่

 • สรรพคุณด้านความงาม: ระงับไอ ขับร้อน ลดการอักเสบ ห้ามเลือด

 • การใช้ทางคลินิก: ปากเป็นแผล แผลไฟไหม้น้ำร้อนลวก ริดสีดวง

3. องุ่น (葡萄)

 • รสชาติ/เส้นลมปราณ: หวาน เปรี้ยว เข้าเส้นลมปราณปอด ม้าม ไต

 • สรรพคุณด้านความงาม: บำรุงชี่และเลือด ทำให้ผิวชุ่มชื้น บำรุงสายตา

 • การใช้ทางคลินิก: รักษาโลหิตจาง บรรเทาความเหนื่อยล้า ปวดข้อ ตาแห้ง

 4. แตงโม (西瓜)

 • รสชาติ/เส้นลมปราณ: หวาน เย็น เข้าเส้นลมปราณหัวใจ กระเพาะ ปอด ลำไส้ใหญ่

 • สรรพคุณด้านความงาม: ขับร้อน แก้กระหาย ขับปัสสาวะ บำรุงผิว ลดบวม

 • การใช้ทางคลินิก: บรรเทาอาการกระหายน้ำ ปัสสาวะขัด บวม รักษาฝ้า สิว ผิวหมองคล้ำ

5. เมล็ดแอปริคอต (杏仁)

 • รสชาติ/เส้นลมปราณ: ขม เล็กน้อย มีพิษ เข้าเส้นลมปราณปอด ลำไส้ใหญ่

 • สรรพคุณด้านความงาม: ช่วยระงับไอ, ขับเสมหะ, ให้ผิวชุ่มชื้น

 • การใช้ทางคลินิก: รักษาอาการไอเรื้อรัง หอบหืด รักษาอาการผิวแห้ง  ฝ้า สิว

 • ตัวอย่างการใช้: ใช้บดเป็นผงผสมกับไข่ขาว พอกหน้าแก้สิวฝ้า หรือ ใช้ชงล้างหน้าเพื่อลดจุดด่างดำ

6. พุทราแดง (红枣)

 • รสชาติ/เส้นลมปราณ: หวาน อุ่น เข้าเส้นลมปราณม้าม กระเพาะอาหาร

 • สรรพคุณด้านความงาม: บำรุงเลือด เสริมชี่ ทำให้ผิวมีน้ำมีนวล

 • การใช้ทางคลินิก: เหมาะสำหรับคนผิวซีดอ่อนแรง ร่างกายพร่อง เหนื่อยง่าย

 • ตำรับ: พุทราแดง 7 ลูก + ข้าวแดง 50 กรัม + ข้าวสาร 90 กรัม ต้มเป็นโจ๊ก รับประทานบำรุง

7. กล้วย (香蕉)

 • รสชาติ/เส้นลมปราณ: หวาน เย็น เข้าเส้นลมปราณปอด กระเพาะอาหาร

 • สรรพคุณด้านความงาม: ขับความร้อน ทำให้ชุ่มชื้น แก้ท้องผูก ช่วยให้ผิวอ่อนนุ่ม

 • การใช้ทางคลินิก: เหมาะกับการรักษาสิว ฝ้า ริมฝีปากแห้ง ตาแห้ง

 • วิธีใช้: นำกล้วยสดครึ่งผล บดละเอียด ใช้พอกหน้า วันละ 1–2 ครั้ง ทิ้งไว้ 20–30 นาที ล้างออก

8.แครอท (胡萝卜)

 • รสชาติ/เส้นลมปราณ: หวาน อุ่น เข้าเส้นลมปราณม้าม ปอด

 • สรรพคุณด้านความงาม: บำรุงม้ามและกระเพาะอาหาร ทำให้ผิวพรรณสดใส

 • การใช้ทางคลินิก: เหมาะกับการรักษาผิวที่หมองคล้ำ แห้งกร้าน

9.มะเขือยาว (茄子)

 • รสชาติ/เส้นลมปราณ: หวาน เย็น เข้าเส้นลมปราณม้าม กระเพาะอาหาร ลำไส้ใหญ่

 • สรรพคุณด้านความงาม: กระจายเลือดคั่ง ขับพิษ ลดบวม

 • การใช้ทางคลินิก: รักษา ฝี ฝ้า กระ จุดด่างดำ


10.แตงกวา (黄瓜)

 • รสชาติ/เส้นลมปราณ: หวาน เย็น เข้าเส้นลมปราณม้าม กระเพาะ

 • สรรพคุณด้านความงาม: ทำให้ผิวชุ่มชื้น ขับร้อน ขับพิษ

 • การใช้ทางคลินิก: รักษาฝ้า กระ จุดด่างดำ

 • วิธีใช้: ใช้แตงกวาสด 1 แผ่นบาง ๆ วางบนผิวที่เป็นฝ้า/กระ ถูเบา ๆ จนรู้สึกผิวอุ่นแดง ทำวันละ 1–2 ครั้ง


11.พริก (辣椒)

 • รสชาติ/เส้นลมปราณ: เผ็ด ร้อน เข้าเส้นลมปราณหัวใจ ม้าม

 • สรรพคุณด้านความงาม: กระตุ้นการไหลเวียนเลือด ฆ่าเชื้อ

 • การใช้ทางคลินิก: รักษาสิว ฝี


12.ฟักทอง (南瓜)

 • รสชาติ/เส้นลมปราณ: หวาน อุ่น เข้าเส้นลมปราณาม้าม กระเพาะ ลำไส้ใหญ่

 • สรรพคุณด้านความงาม: บำรุงม้าม ขับพยาธิ ขับพิษ

 • การใช้ทางคลินิก: เหมาะกับผู้เป็นฝ้า จุดด่างดำ ผิวหมองคล้ำ

13.มะระ (苦瓜)

 • รสชาติ/เส้นลมปราณ: ขม เย็น เข้าเส้นลมปราณม้าม หัวใจ

 • สรรพคุณด้านความงาม: ขับความร้อน บำรุงสายตา ระงับเหงื่อ ทำให้ผิวกระจ่างใส

 • การใช้ทางคลินิก: ใช้ในการรักษาฝ้า กระ จุดด่างดำ

14.บวบ (丝瓜)

 • รสชาติ/เส้นลมปราณ: หวาน เย็น เข้าเส้นลมปราณตับ กระเพาะอาหาร

 • สรรพคุณด้านความงาม: ขับร้อน ขับพิษ ลดรอยแดง 

 • การใช้ทางคลินิก: มักใช้บำรุงผิวพรรณ รักษาสิว แก้อาการคัดจมูกหรือเจ็บคอ


15.ฟัก (冬瓜)

 • รสชาติ/เส้นลมปราณ: หวาน จืด เย็น เข้าเส้นลมปราณปอด ลำไส้เล็ก ลำไส้ใหญ่ กระเพาะปัสสาวะ

 • สรรพคุณด้านความงาม: ขับร้อน ขับพิษ ทำให้ผิวชุ่มชื้น ลดบวม ระงับเหงื่อ

 • การใช้ทางคลินิก: รักษาสิว ฝี ริดสีดวงจมูก


16.เมล็ดฟัก (冬瓜子)

 • รสชาติ/เส้นลมปราณ: หวาน เย็น เข้าเส้นลมปราณตับ

 • สรรพคุณด้านความงาม: ขับหนอง ทำให้ผิวชุ่มชื้น บำรุงกระเพาะ ทำให้ใบหน้าสดใส

 • การใช้ทางคลินิก: ใช้รักษาฝ้า  สิว


17. ถั่วเขียว (绿豆)

 • รสชาติ/เส้นลมปราณ: หวาน เย็น เข้าเส้นลมปราณม้าม กระเพาะ ลำไส้ใหญ่

 • สรรพคุณด้านความงาม: ทำให้ผิวชุ่มชื้น ขับร้อน ขับพิษ ใช้ล้างหน้าให้สะอาด

 • การใช้ทางคลินิก: เหมาะกับการรักษาฝ้า สิว จุดด่างดำ

 • วิธีใช้: ใช้ถั่วเขียวบดผสมน้ำ ใช้ล้างหน้าก่อนนอน ทำให้ผิวหน้าสะอาด


18.ถั่วดำ (黑大豆)

 • รสชาติ/เส้นลมปราณ: หวาน มัน อุ่น เข้าเส้นลมปราณม้าม กระเพาะ ลำไส้ใหญ่

 • สรรพคุณด้านความงาม: บำรุงไต เสริมชี่ ทำให้ผมดำ ป้องกันผมหงอก

 • การใช้ทางคลินิก: ใช้รักษาผมร่วง ผมหงอกก่อนวัย


19.รากบัว (莲藕)

 • รสชาติ/เส้นลมปราณ: หวาน เย็น เข้าเส้นลมปราณหัวใจ ม้าม กระเพาะ

 • สรรพคุณด้านความงาม: ทำให้ผิวชุ่มชื้น บำรุงเลือด ห้ามเลือด เสริมม้าม ป้องกันการเกิดสิว

 • การใช้ทางคลินิก: เหมาะกับผู้ที่ต้องการลดน้ำหนัก ผิวหมองคล้ำ หรืออายุใกล้ 30 ที่ต้องการคงความอ่อนเยาว์


20.แปะก๊วย (白果)

 • รสชาติ/เส้นลมปราณ: หวาน ฝาด อุ่น เข้าเส้นลมปราณปอด ไต

 • สรรพคุณด้านความงาม: ระงับไอ ระงับอาการท้องเสีย ฆ่าเชื้อ ขับพยาธิ

 • การใช้ทางคลินิก: ใช้ในการรักษาฝ้า สิว จุดด่างดำ


21. หัวหอม ( 洋葱)

 • รสชาติ/เส้นลมปราณ: เผ็ด อุ่น เข้าเส้นลมปราณปอด ม้าม

 • สรรพคุณด้านความงาม: กระตุ้นเหงื่อ ขับลม ทำให้ผิวกระจ่างใส ลดจุดด่างดำ

 • การใช้ทางคลินิก: ใช้ในการรักษาฝ้า สิว กระ


22. สาหร่ายทะเล (海带)

 • รสชาติ/เส้นลมปราณ: เค็ม เย็น ไม่มีพิษ เข้าเส้นลมปราณปอด ลำไส้ใหญ่

 • สรรพคุณด้านความงาม: ขับร้อน ขับเสมหะ ทำให้ผิวอ่อนนุ่ม ลดไขมัน บรรเทาความอ้วน

 • การใช้ทางคลินิก: ใช้ในผู้ที่ต้องการลดน้ำหนัก รักษาฝ้า สิว


23. น้ำผึ้ง (蜂蜜)

• รสชาติ/เส้นลมปราณ: รสหวาน ฤทธิ์กลาง เข้าสู่เส้นลมปราณปอด ม้าม ลำไส้ใหญ่

 • สรรพคุณด้านความงาม: บำรุงชี่และทำให้ผิวชุ่มชื้น ชุ่มคอ ทำให้ผมดกดำ

 • การใช้ทางคลินิก: ใช้รักษาผู้ที่มีผิวแห้ง ริ้วรอย  ผมหงอกก่อนวัย


อ้างอิง
中医美容学/刘宁主编。一北京中国中医药出版社,2005.11、(2015.3重印)

__________________________________________________

บทความโดย
แพทย์จีน รัญชนา ตั้งมั่นเจริญสุข (ซุน หลี)
孙梨 中医师
TCM. Dr. Runchana Tangmancharoensuk (Sun Li)