PTSD บาดแผลจากแผ่นดินไหวที่มองไม่เห็น

PTSD บาดแผลจากแผ่นดินไหวที่มองไม่เห็น

แผ่นดินไหวเป็นภัยพิบัติทางธรรมชาติที่เกิดขึ้นอย่างกะทันหันและไม่สามารถคาดเดาได้ นอกจากความเสียหายทางกายภาพแล้ว ยังส่งผลกระทบต่อจิตใจของผู้ประสบภัยอีกด้วย ในช่วงแรกหลังเกิดเหตุการณ์แผ่นดินไหว ผู้ประสบภัยอาจมีความรู้สึกเครียด หวาดกลัว หรือกังวลกับเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น ในผู้ประสบภัยบางรายที่ได้รับผลกระทบทางจิตใจค่อนข้างรุนแรง อาจมีอาการฝันร้าย หวนนึกถึงเหตุการณ์เดิมซ้ำๆ และหลีกเลี่ยงสิ่งที่ทำให้คิดถึงเหตุการณ์ร่วมด้วย หากอาการเหล่านี้ยังคงอยู่หลังจาก 1 เดือน อาจพัฒนาไปสู่ภาวะเครียดภายหลังเผชิญเหตุการณ์สะเทือนขวัญ (Post-traumatic stress disorder: PTSD)ได้ 

PTSD คืออะไร?

ภาวะเครียดภายหลังเผชิญเหตุการณ์สะเทือนขวัญ (PTSD) เป็นภาวะทางจิตใจที่เกิดขึ้นหลังจากเผชิญกับเหตุการณ์ที่คุกคามชีวิตหรือก่อให้เกิดความหวาดกลัวอย่างรุนแรง เช่น ภัยพิบัติทางธรรมชาติ อุบัติเหตุร้ายแรง การถูกทำร้าย หรือการสูญเสียบุคคลอันเป็นที่รัก เมื่อเหตุการณ์เหล่านี้ไปกระทบกระเทือนจิตใจอย่างรุนแรง อาจส่งผลให้สมองส่วนที่เกี่ยวข้องกับความเครียด ความกลัว และความทรงจำทำงานผิดปกติ ทำให้เกิดความกลัวที่รุนแรงและความทรงจำเลวร้ายฝังใจยากที่จะเลือนหายไป

จากการศึกษาข้อมูลในหลายประเทศ พบว่าอัตราการเกิดภาวะ PTSD หลังเหตุการณ์แผ่นดินไหวอยู่ที่ 1.20% ถึง 82.64% ขึ้นอยู่กับความรุนแรงของแผ่นดินไหว และประสบการณ์ที่แต่ละคนเจอ เช่น การสูญเสียทรัพย์สิน อาการบาดเจ็บที่ได้รับ หรือการสูญเสียบุคคลอันเป็นที่รัก[1] โดยผู้ประสบภัยที่ได้รับผลกระทบรุนแรง เห็นภาพเหตุการณ์ที่กระทบกระเทือนจิตใจ หรือผู้ที่มีความเปราะบางทางอารมณ์ จะมีความเสี่ยงในการเป็นPTSDได้มากกว่าผู้ประสบภัยกลุ่มอื่นๆ 

อาการหลัก 4 อย่างของ PTSD 

1. ภาพเหตุการณ์สะเทือนขวัญตามหลอกหลอน ย้อนกลับมาในความคิดซ้ำๆ หรือฝันเห็นบ่อยๆ และเมื่อนึกถึงเหตุการณ์จะรู้สึกหวาดกลัวรุนแรง กระวนกระวาย และอาจมีอาการใจสั่น หายใจลำบากร่วมด้วย 

2. พยายามหลีกเลี่ยงสถานที่ ผู้คน หรือเรื่องราวต่างๆ ที่ทำให้นึกถึงเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น 

3. อารมณ์แปรปรวนหรือเปลี่ยนไปในเชิงลบ รู้สึกหงุดหงิด เศร้า เฉยชา ไม่สนใจสิ่งรอบตัว ไม่มีแรงจูงใจในการใช้ชีวิต และยากที่จะมีความสุข

4. รู้สึกตื่นตัวอยู่ตลอดเวลา เหมือนมีอันตรายรออยู่ ทำให้ไม่มีสมาธิ ตกใจง่าย หงุดหงิดง่าย และนอนหลับยาก 


ในมุมมองศาสตร์การแพทย์แผนจีน PTSD จัดเป็นโรคที่เกิดจากความผิดปกติทางอารมณ์ ตามทฤษฎีกล่าวว่า "ไตมีหน้าที่กักเก็บสารจิง (精, สารสำคัญของร่างกาย) และการแสดงออกทางอารมณ์เกี่ยวข้องกับความกลัว" การที่สารจิงในไตไม่เพียงพอ จะทำให้ผู้ป่วยได้รับการกระทบเทือนทางจิตใจง่าย เมื่อเผชิญกับเหตุการณ์สะเทือนขวัญ อาการหวาดกลัวหรือความตกใจที่เกิดขึ้นสามารถส่งผลกระทบต่อไตได้  นอกจากนี้ยังกระทบต่อการทำงานของอวัยวะอื่นๆด้วย เช่น ทำให้ชี่ตับติดขัด การกระจายและระบายของชี่ตับเสียหาย ม้ามสูญเสียความสามารถในการแปรสภาพและลำเลียงสารอาหาร สมองขาดการหล่อเลี้ยง เมื่ออวัยวะต่างๆเสียสมดุลเป็นเวลานาน สุดท้ายจะส่งผลให้ชี่ เลือด และอินหยางในร่างกายเสียสมดุลไปด้วย 

การฝังเข็มรักษา PTSD จะเน้นที่การปลุกสมอง ปรับและสงบจิตใจ บำรุงไต ระบายชี่ตับ บำรุงชี่และเสริมม้ามเป็นหลัก โดยเลือกใช้เส้นลมปราณของอวัยวะที่เป็นตำแหน่งหลักของโรค (เช่น เส้นลมปราณหัวใจ ไต ตับ และม้าม) และเส้นลมปราณที่มีเส้นทางไหลเวียนผ่านสมอง (เช่น เส้นลมปราณตู)  


จุดฝังเข็มที่ใช้บ่อยในการรักษา PTSD



การฝังเข็มรักษา PTSD ได้อย่างไร 

1. บรรเทาอาการวิตกกังวลและหวาดกลัว: การฝังเข็มช่วยปรับการทำงานและการเชื่อมต่อของระบบประสาทที่เกี่ยวข้องกับอารมณ์และความทรงจำ ซึ่งจะช่วยลดความรู้สึกหวาดกลัว กังวล และอาการใจสั่น ที่อาจเกิดขึ้นเมื่อนึกถึงหรือฝันเห็นเหตุการณ์เดิมซ้ำๆ 

2. ปรับปรุงอารมณ์ด้านลบและคลายเครียด: การฝังเข็มช่วยปรับการทำงานที่ผิดปกติของแกน Hypothalamic–pituitary–adrenal (HPA) ซึ่งมีส่วนเกี่ยวข้องกับภาวะซึมเศร้าและการตอบสนองต่อความเครียด  ช่วยลดความรู้สึกหงุดหงิด ซึมเศร้า และความเครียด 

3. สงบจิตใจและปรับปรุงคุณภาพการนอน: การฝังเข็มช่วยปรับการทำงานของระบบประสาทอัตโนมัติ ทำให้ผู้ป่วยรู้สึกผ่อนคลาย มีสมาธิมากขึ้น และนอนหลับได้ดีขึ้น

PTSD มีจุดเริ่มต้นจากความตกใจและความกลัว ซึ่งสามารถส่งผลกระทบต่ออวัยวะต่างๆในร่างกาย เช่น หัวใจ สมอง ไต ตับ และม้าม การฝังเข็มช่วยปรับสมดุลร่างกาย สงบจิตใจ ทำให้อาการต่างๆของPTSDลดลงได้ เพื่อให้การรักษามีประสิทธิภาพที่ชัดเจน ผู้ป่วยควรเข้ารับการรักษาด้วยการฝังเข็มสัปดาห์ละ 2-3 ครั้ง ต่อเนื่องเป็นระยะเวลา 2-4 เดือน ทั้งนี้ ผลและระยะเวลาการรักษาขึ้นอยู่กับความรุนแรงของโรค และสภาพร่างกายของผู้ป่วย รวมถึงการปรับพฤติกรรมการดูแลสุขภาพของผู้ป่วยเองด้วยเช่นกัน 

 [1]Wenjie D,Long C,Zhiwei L, et al. The incidence of post-traumatic stress disorder among survivors after earthquakes:a systematic review and meta-analysis.[J]. BMC psychiatry,2016,16(1).

______________________________________________________

บทความโดย
แพทย์จีน ณภัทร คงศิริธุวงศ์ (หมอจีนสวี่ กุ้ย หัว) 
许桂华  中医师
TCM. Dr. Napat Kongsirituwong (Xu Gui Hua) 
แผนกฝังเข็ม
คลินิกการประกอบโรคศิลปะสาขาการแพทย์แผนจีนหัวเฉียว สาขาโคราช