เครียดลงกระเพาะ กรดไหลย้อน ฝังเข็มช่วยคุณได้

ในยุคปัจจุบัน เนื่องจากความเครียด และภาระงานที่เพิ่มขึ้น ทำให้ผู้คนทำงานหนัก มีเวลาพักผ่อนน้อย  ซึ่งความเครียดเป็นสาเหตุหนึ่งที่กระตุ้นการหลั่งกรดของกระเพาะอาหาร เพิ่มอัตราการเกิดกรดไหลย้อน(1)

นอกจากนี้การรับประทานอาหารที่ไม่เหมาะสม เช่น การเคี้ยวอาหารไม่ละเอียด รับประทานของหวาน ของทอด รสจัด เป็นต้น ล้วนทำให้กระเพาะอาหารทำงานหนักขึ้นกระตุ้นการเกิดกรดไหลย้อน รบกวนการใช้ชีวิตประจำวัน

สาเหตุและกลไกการเกิดโรคในทางการแพทย์แผนจีน

มักสัมพันธ์กับอารมณ์ที่ไม่ปกติ การรับประทานอาหารที่ไม่เหมาะสม ตรากตรำทำงานหนัก ทำให้การทำงานของม้ามและกระเพาะอาหารขาดสมดุล ชี่ของกระเพาะอาหารไหลย้อนขึ้น

กลไกการเกิดโรคพื้นฐาน คือ ชี่ตับรุกรานกระเพาะอาหาร ชี่กระเพาะอาหารไม่ไหลลง

การวินิจฉัยแยกกลุ่มอาการ

แบ่งการวินิจฉัยตามกลุ่มอาการ 5 ประเภท

1. กลุ่มอาการตับและกระเพาะอาหารทำงานไม่ประสานกัน（肝胃不和证）

อาการ : แสบร้อนกลางอก เรอเปรี้ยว ปวดกระเพาะอาหาร อาการกำเริบเมื่อถูกกระตุ้นด้วยอารมณ์ จุกเสียดกระเพาะ ปวดร้าวไปยังชายโครง แน่นหน้าอก ชอบถอนหายใจ เรอบ่อย ขับถ่ายไม่คล่อง ลิ้นชมพู ฝ้าขาวบาง ชีพจรตึง（弦）

หลักการรักษา :  ระบายตับ คลายเครียด ปรับสมดุลกระเพาะอาหารและดึงชี่ลง

2. กลุ่มอาการตับและกระเพาะอาหารมีความร้อนสะสม（肝胃郁热证）

อาการ : แสบร้อนกลางอก  เรอเปรี้ยว ปวดแสบร้อนกระเพาะ หงุดหงิด โมโหง่าย ไม่สบายท้อง คอแห้ง ขมคอ อุจจาระแข็ง ลิ้นแดง ฝ้าเหลือง ชีพจรตึง（弦）หรือเร็ว（数）

หลักการรักษา :  ระบายความร้อนของตับ ปรับสมดุลกระเพาะอาหารและดึงชี่ลง

3. กลุ่มอาการชี่อัดอั้น มีเสมหะอุดกั้น（气郁痰阻证）

อาการ : กลืนลำบาก เหมือนมีก้อนติดคอ อาการหนักขึ้นเมื่ออารมณ์ไม่ดี แสบร้อนกลางอกและเรอเปรี้ยวเป็นบางครั้ง ไม่สบายท้อง คันคอ ไอ หรือหอบมีเสียงเสมหะในลำคอ เบื่ออาหาร อุจจาระไม่คล่อง ลิ้นซีด ฝ้าขาวบาง ชีพจรตึง（弦）หรือลื่น（滑）

หลักการรักษา :  ปรับการไหลเวียนชี่ ละลายเสมหะ ปรับสมดุลกระเพาะอาหารและดึงชี่ลง

4.กลุ่มอาการชี่ติดขัดมีเลือดคั่ง（气滞血瘀证）

อาการ : ปวดกระเพาะอาหารเหมือนมีเข็มทิ่ม ท้องอืดแน่น หรืออาเจียนเป็นเลือด อุจจาระเป็นสีดำ  บางครั้งมีอาการแสบร้อนกลางอก เรอเปรี้ยว เรอบ่อย ตัวผอม กลืนลำบาก ลิ้นม่วงคล้ำหรือมีรอยจ้ำเลือด ชีพจรฝืด（涩）

หลักการรักษา :  ปรับการไหลเวียนชี่ สลายเลือดคั่ง ปรับสมดุลกระเพาะอาหารและดึงชี่ลง

5. กลุ่มอาการอินกระเพาะอาหารพร่อง（胃阴亏虚证）

อาการ : ปวดกระเพาะอาหารเล็กน้อย ไม่สบายท้อง แสบร้อนกลางอก คอแห้ง ฝ่ามือและฝ่าเท้าร้อน ตัวผอม อ่อนเพลีย กระหายน้ำแต่ไม่อยากดื่มน้ำ อุจจาระแห้งแข็ง ลิ้นแดงแห้ง ชีพจรเล็กเร็ว（细数）

หลักการรักษา :  เสริมอินบำรุงกระเพาะอาหาร ปรับสมดุลจงเจียวและดึงชี่ลง

ตัวอย่างกรณีการรักษากรดไหลย้อน

ข้อมูลผู้ป่วย

รหัสผู้ป่วย : HN 389XXX

ชื่อ : คุณ สดุXXX วันที่เข้ารับการรักษา : 1 กันยายน 2566

เพศ : ชาย อายุ : 31 ปี อุณหภูมิ 36.5 องศาเซลเซียส

ชีพจร : 91 ครั้ง/นาที ความดันโลหิต : 123/77 mmHg น้ำหนัก :  65.65 กิโลกรัม 

อาการสำคัญ (Chief complaint)

เรอเปรี้ยว  8 เดือน

อาการปัจจุบัน (Present illness)

เรอเปรี้ยว แสบร้อนกลางอก ปวดแน่นกระเพาะอาหาร หายใจไม่สะดวก อาการเป็นหนักขึ้นหลังจากรับประทานอาหาร ปกติชอบรับประทานอาหารรสจัดและของมันของทอด รับประทานอาหารไม่ตรงเวลา เครียด นอนดึก ฝันเยอะ ปัสสาวะตอนกลางคืน 2-3 ครั้ง ขับถ่ายปกติ วันละ 1 ครั้ง ลิ้นแดง ฝ้าขาวเหนียว ชีพจรตึงลื่น

ประวัติการเจ็บป่วยในอดีต(Past history)

กระเพาะอาหารอักเสบ สูบบุหรี่

ปฏิเสธประวัติการแพ้ยาและอาหาร

การวินิจฉัยโรค(Diagnosis)

วินิจฉัยตามหลักแพทย์จีน :  吐酸ภาวะเรอเปรี้ยว ( กลุ่มอาการตับและกระเพาะอาหารมีความร้อนสะสม)

วินิจฉัยตามหลักแพทย์ปัจจุบัน :  กรดไหลย้อน(GERD)

วิธีการรักษา(Treatment)

รักษาด้วยการฝังเข็ม

ใช้หลักการรักษา  ระบายความร้อนของตับ ปรับสมดุลกระเพาะอาหารและดึงชี่ลง

ผลการรักษา(Progression note)

ผู้ป่วยเข้าการรักษา ตั้งแต่วันที่ 1 กันยายน 2566 – วันที่ 3 พฤศจิกายน 2566

รักษาครั้งที่ 2 วันที่ 19/9/2566

หลังจากฝังเข็ม อาการเรอเปรี้ยวลดลง แสบร้อนกลางอกเป็นบางครั้ง ไม่ปวดแน่นกระเพาะอาหาร ยังมีอาการหายใจไม่คล่อง นอนหลับดีขึ้น ตื่นแล้วนอนต่อได้ ลิ้นแดงลงลง ฝ้าขาวเหนียวลดลง ชีพจรตึงลื่นลดลง 

รักษาครั้งที่ 3 วันที่ 26/9/2566

อาการเรอเปรี้ยวดีขึ้น ไม่แสบร้อนกลางอก หลังตื่นนอนมักมีอาการท้องอืด  นอนหลับพอใช้ ลิ้นชมพูฝ้าขาวบางเหนียวเล็กน้อย ชีพจรตึงเล็กละเอียด

รักษาครั้งที่ 4 วันที่ 3/11/2566

หลังจากฝังเข็มไป 3 ครั้ง ไม่มีอาการเรอเปรี้ยวแล้ว ไม่แสบร้อนกลางอก ไม่ท้องอืด จนกระทั่งสัปดาห์ที่ผ่านมา เริ่มมีอาการแน่นกระเพาะอาหาร เนื่องจากดื่มแอลกอฮอล์และสูบบุหรี่ แต่ยังไม่มีอาการเรอเปรี้ยวหรือแสบร้อนกลางอก ขับถ่ายปกติ นอนหลับปกติ ลิ้นชมพู ฝ้าขาวเหนียวเล็กน้อย ชีพจรตึงเล็กละเอียด

สรุปผลการรักษา :

การฝังเข็มรักษากรดไหลย้อนได้ผลดี เหมาะสำหรับคนไข้ที่ไม่อยากรับประทานยา ทั้งนี้ผลการรักษาขึ้นอยู่กับบุคคล และการดูแลตัวเองของคนไข้  ซึ่งการป้องกันไม่ให้กรดไหลย้อนกลับมาเป็นซ้ำ คือ การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการรับประทานอาหารและพฤติกรรมการใช้ชีวิต

อ้างอิง

1. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/40099101/
________________________________________________________

บทความโดย
แพทย์จีนอาวุโส ปิยะมาศ เมืองใชย (หมอจีน ปี้ หย่า หม่า)
毕雅玛 中医师
TCM. Dr. Piyamas muangchai (Bi Ya Ma)