สรรพคุณหญ้าลิ้นงูรักษาโรคผิวหนัง

หญ้าลิ้นงู (ไป๋ฮวาเสอเสอเฉ่า หรือ 白花蛇舌草 Bai Hua She She Cao) เป็นสมุนไพรที่มีสรรพคุณที่น่าสนใจในการรักษาโรคผิวหนัง โดยมีกลไกการออกฤทธิ์ทั้งตามหลักการแพทย์แผนจีน (TCM) และการศึกษาทางวิทยาศาสตร์สมัยใหม่

ชื่อเรียกและข้อมูลพื้นฐาน

- ภาษาอังกฤษ: Oldenlandia, Snake-Needle Grass, Hedyotis Diffusae Herba
- ภาษาจีน: 白花蛇舌草 (Bai Hua She She Cao)
- ส่วนที่ใช้: ทั้งต้น
- ประเภทใน TCM: สมุนไพรที่ช่วยระบายความร้อนและขับพิษ (Herbs that clear Heat and relieve Toxicity)
- ฤทธิ์: เย็น (Cold)
- รส: ขม (Bitter)
- เข้าสู่เส้นลมปราณ: หัวใจ, ลำไส้ใหญ่, ตับ, ปอด

สรรพคุณและการใช้สำหรับโรคผิวหนัง

ในตำราเภสัชศาสตร์การแพทย์แผนจีน หญ้าลิ้นงูมีฤทธิ์ในการ ระบายพิษร้อน (Clears Toxic-Heat) ใช้รักษาภาวะการอักเสบและการติดเชื้อ

สรรพคุณหลัก ได้แก่:

- ระบายความร้อนและขับพิษ
- ขับปัสสาวะและลดอาการบวม

หากใช้ภายนอกจะนำมาใช้รักษาโรคผิวหนัง เช่น ฝี, ตุ่มหนอง, แผล, และการถูกงูกัด 

จากงานวิจัยในจีนเกี่ยวกับ ไป๋ฮวาเสอเสอเฉ่า พบว่าพืชสมุนไพรชนิดนี้มีฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาหลากหลาย โดยเฉพาะฤทธิ์ ต้านการอักเสบ สามารถใช้รักษาโรคผิวหนังหลายชนิด เช่น การอักเสบเรื้อรัง หรือโรคผิวหนังจากภูมิคุ้มกันผิดปกติ

- ต้านการอักเสบ: ช่วยลดการหลั่งสารก่อการอักเสบในร่างกาย บรรเทาอาการบวมแดง คัน หรืออาการอักเสบจากโรคผิวหนัง
- ต้านอนุมูลอิสระ: ลดความเสียหายของเซลล์ผิวจากอนุมูลอิสระ ช่วยในการฟื้นฟูผิว
- เสริมสร้างภูมิคุ้มกัน: มีฤทธิ์ปรับสมดุลระบบภูมิคุ้มกัน ซึ่งมีผลช่วยลดอาการของโรคผิวหนังที่เกี่ยวกับภูมิคุ้มกัน เช่น โรคสะเก็ดเงิน หรือโรคลูปัสผิวหนัง
- สารออกฤทธิ์สำคัญ: เช่น สารในกลุ่ม ไกลโคไซด์, ฟลาโวนอยด์, สารประกอบฟีนอล และ น้ำมันหอมระเหย ที่เป็นตัวหลักในการออกฤทธิ์ทางผิวหนัง

การนำมาใช้กับโรคสะเก็ดเงิน (Psoriasis Vulgaris):

- ส่วนประกอบออกฤทธิ์หลัก: สารออกฤทธิ์สำคัญใน ไป๋ฮวาเสอเสอเฉ่า ที่ใช้ในการรักษาโรคสะเก็ดเงินคือ เควอซิทิน (Quercetin) เควอซิทินเป็นสารประกอบประเภทฟลาโวนอยด์
- เป้าหมายหลัก: เป้าหมายหลักของเควอซิทินที่เกี่ยวข้องกับโรคสะเก็ดเงินคือ ตัวรับปัจจัยการเจริญเติบโตของผิวหนังชั้นนอก (Epidermal Growth Factor Receptor, EGFR)
- เอนไซม์กระตุ้นเป้าหมาย: เอนไซม์ที่กระตุ้นเป้าหมายหลักนี้คือ EGFR ไทโรซีนไคเนส (EGFR-tyrosine kinase, EGFR-TK)

จากงานวิจัยพบว่าผู้ป่วยโรคสะเก็ดเงินชนิดผื่นหนาในระยะดำเนินโรคมี การแสดงออกของ EGF(Epidermal Growth Factor)  ในบริเวณผิวหนังที่เป็นรอยโรคสูง และระดับ EGF ที่สูงมีความสัมพันธ์โดยตรงกับความรุนแรงของโรค  มีการศึกษาในหลอดทดลองพบว่า Quercetin  สามารถลดการแสดงกระตุ้นของ EGF ในเซลล์มะเร็งได้อย่างมีนัยสำคัญ และการลดลงนี้สัมพันธ์กับความเข้มข้นของเควอซิทิน ซึ่งบ่งชี้ว่าเควอซิทินอาจมีฤทธิ์คล้ายยาในกลุ่ม EGFR ไทโรซีนไคเนส อินฮิบิเตอร์ (EGFR tyrosine kinase inhibitors)

นอกจากนี้ยังมีการรายงานกรณีทางคลินิกว่าผู้ป่วยมะเร็งลำไส้ใหญ่ระยะลุกลามที่มีโรคสะเก็ดเงินร่วมด้วย ได้รับการรักษาด้วยยาปฏิชีวนะ anti-EGFR antibody หรือ EGFR tyrosine kinase inhibitors และพบว่ารอยโรคสะเก็ดเงินดีขึ้นอย่างเห็นได้ชัด

การนำมาใช้กับการรักษาสิว (Acne):

การศึกษาทางคลินิกในจีน ชี้ให้เห็นว่าการรับประทานยาที่มี ไป๋ฮวาเสอเสอเฉ่า สามารถช่วยบรรเทาอาการสิวได้
มีการเสนอว่าไป๋ฮวาเสอเสอเฉ่า สามารถใช้เป็น ทางเลือกหรืออาหารเสริม ในการรักษาสิวสำหรับผู้ป่วยที่ไม่สามารถใช้ยามาตรฐานได้เนื่องจากผลข้างเคียง

ในทฤษฎีเภสัชวิทยาการแพทย์แผนจีน (TCM):

- ไป๋ฮวาเสอเสอเฉ่า จัดเป็นสมุนไพรที่ช่วยระบายความร้อนและขับพิษใช้รักษาอาการอักเสบและการติดเชื้อ ในการแพทย์แผนจีนเรียกว่า "ความร้อนภายใน" (Internal Heat)
- มีฤทธิ์ ต้านแบคทีเรียน่าจะเพิ่มแกรมอะไรหรือชนิดไหน
- รสชาติ "ขม" มีฤทธิ์ช่วย ขับพิษ ระบายความร้อน ขับความชื้น ผ่านการปัสสาวะและอุจจาระ 

กลไกเฉพาะสำหรับการรักษาสิว 

- การควบคุมการหลั่งไขมันของต่อมไขมัน (Sebum Secretion Regulation): ไป๋ฮวาเสอเสอเฉ่า สามารถยับยั้งการผลิตไขมันโดยตรงและโดยอ้อม 
- การยับยั้งการเจริญของเซลล์ผิวหนังผิดปกติและการควบคุมการตายของเซลล์: อาจมีบทบาทต่อการตายของเซลล์ในรูขุมขน และควบคุมอนุมูลอิสระและยับยั้งการตายของเซลล์ นอกจากนี้ยังจัดการกับภาวะ keratinization ที่มากเกินไปและการผลิตไขมันในสิวหัวดำโดยส่งผลต่อ HIF-1 signaling pathway
- ฤทธิ์ต้านแบคทีเรีย: Quercetin มีฤทธิ์ต้านแบคทีเรีย และตามหลัก TCM หญ้าลิ้นงูถูกใช้เพื่อ "ขับพิษ" ซึ่งบ่งบอกถึงการต่อสู้กับการติดเชื้อ

โดยสรุป หญ้าลิ้นงูแสดงให้เห็นถึงศักยภาพในการรักษาโรคผิวหนังผ่านกลไกที่หลากหลาย ทั้งในด้านการระบายความร้อน ขับพิษ ต้านการอักเสบ ควบคุมการหลั่งไขมัน และต้านอนุมูลอิสระ 

จากข้อมูลงานวิจัยของสมุนไพร ไป๋ฮวาเสอเสอเฉ่า ยังสามารถรักษาได้กับกลุ่มโรคอื่นๆ เช่น โรคมะเร็งบางชนิด การติดเชื้อและการอักเสบของโรคอื่นๆด้วย

- ในการแพทย์แผนจีน ไม่ควรใช้สมุนไพรเดี่ยวๆ และควรปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเสมอทุกครั้ง

https://xueshu.baidu.com/usercenter/paper/show?paperid=1a5j0gd0v64b0m10xs7k0rj0hj364664&site=xueshu_se

https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10037416/

____________________________________________________

บทความโดย

แพทย์จีน สมเกียรติ พัดอินท (หมอจีน หวง จื่อ เวย)
黃紫薇 中医师
TCM. Dr. Somkiat Padint (Huang Zi Wei)