10 สัญญาณอาจบ่งถึงภาวะสมองเสื่อม

ภาวะสมองเสื่อม หรือ Dementia เกิดขึ้นได้ง่ายกับผู้สูงอายุ โดยมีอาการเด่นๆคือ การหลงลืมสิ่งต่างๆ 

นอกจากอาการหลงลืมแล้วยังมีอีกหลายอาการที่อาจเป็นสัญญาณถึงภาวะสมองเสื่อมได้ ถ้าเราสามารถสังเกตถึงอาการที่เกิดขึ้นในระยะแรกๆเหล่านี้ได้ จะทำให้ผู้ป่วยมีโอกาสเข้าถึงและรับการดูแลฟื้นฟูได้เร็วขึ้น 

ในการการแพทย์แผนจีน ภาวะสมองเสื่อม มีความใกล้เคียงกับโรค “ซือไต” 痴呆 ซึ่งมีอาการหลัก คือ ความสามารถในการจดจำลดลง การตอบสนองช้า พูดคุยน้อยลง เซื่องซึม ความสามารถทางสติปัญญาลดลง 

โดยโรคนี้เกิดได้จาก 3 สาเหตุหลักๆ คือ 

1.ความพร่อง (虚) ชี่ตับและไตไม่เพียงพอ ชี่และเลือดพร่องส่งผลให้สมองขาดการบำรุง

2.เสมหะ (痰) เมื่อเสมหะสกปรกอุดกั้นทวาร ทำให้ชี่และเลือดขึ้นไปบำรุงสมองได้ไม่ดี

3.เลือดคั่ง (瘀) ทำให้การไหลเวียนของเลือดได้ไม่ดีขึ้นไปบำรุงสมองไม่ได้ 

ทั้ง 3 สาเหตุนี้ส่งผลให้สมองทำงานได้ไม่เต็มที่เกิดเป็นอาการความจำบกพร่อง หลงลืม หากปล่อยไว้นานเข้าจะยิ่งทำให้อาการรุนแรงขึ้น และกระทบต่อการใช้ชีวิตประจำอื่นๆ 

การรักษาในทางการแพทย์แผนจีนมุ่งเน้นบำรุงส่วนที่พร่อง โดยเน้นที่การบำรุงม้ามและไต เพื่อให้สามารถกลับมาทำงานได้อย่างสมดุล ขจัดเสมหะ และสลายเลือดคั่งที่อุดกั้นเส้นจิงลั่ว เพื่อให้ชี่และเลือดสามารถส่งขึ้นไปเลี้ยงสมองได้

10 สัญญาณที่อาจบ่งถึงภาวะสมองเสื่อม

1. ลืมเรื่องที่พึ่งเกิดขึ้น พูดเรื่องซ้ำๆหรือถามคำถามซ้ำๆ ลืมนัดหมายบ่อยๆ มีความลำบากในการนึกถึงเหตุการณ์ต่างๆ เช่น อาหารเช้า หรือเรื่องที่พึ่งพูดคุยไป ลืมการกินยาประจำวัน เรียนรู้สิ่งใหม่ๆได้ยาก

2. ลืมหรือละเลยการทำกิจวัตรประจำวัน เช่น การทำงานบ้าน ทำอาหาร ซักผ้า ลืมหรือละเลยการทำความสะอาด เช่น ปล่อยให้พื้นที่อยู่อาศัยรก ปล่อยให้อาหารเน่าบูด มีการสะสมอาหารหรือของอื่นๆ มากจนเกินไป มีการใช้อุปกรณ์ในบ้านไม่ถูกวิธี อาจเกิดจากลืมวิธีใช้งาน ละเลยการให้อาหารสัตว์หรือให้อาหารบ่อยเกินไป

3. มีปัญหาในการนึกคำพูด นึกชื่อเรียกสิ่งของไม่ออก หรือ ลืมว่าจะต้องใช้อะไร มีปัญหาในการต่อบทสนทนาต่อเนื่อง ลืมเรื่องที่กำลังสนทนาอยู่ หรือเมื่อมีการขัดจัดหวะชั่วคราว ไม่สามารถต่อบทสนทนาได้ ไม่สามารถโต้ตอบอย่างเหมาะสมในการสนทนาได้ มีปัญหาในการอ่านหรือสะกดคำทั้งที่เป็นคำที่รู้จัก 

4. สับสนวันเวลาสถานที่ วันในสัปดาห์ เดือน ฤดู หรือปี สับสนสถานที่ที่อยู่ ณ ปัจจุบัน หรือ ลืมว่าเดินทางมาอย่างไร หลงทางในการไปที่ที่คุ้นเคยหรือกลับบ้าน หลงทางในห้าง ร้านสะดวกซื้อต่างๆที่เคยไปเป็นประจำ หลงทางในละแวกบ้านของตน 

5.ปัญหาในการตัดสินใจ มักถูกหลอกลวงได้ง่าย มีปัญหาในการตัดสินใจเกี่ยวกับความปลอดภัยของตนเอง เลือกเสื้อผ้าเครื่องแต่งกายที่ไม่เหมาะกับสภาพอากาศ หรือไม่เหมาะกับสถานที่ที่ต้องไป การตัดสินใจที่ขาดการรับผิดชอบหรือละเลยต่อผลลัพธ์ที่ตามมา

6. ปัญหาการคำนวน หรือเกี่ยวกับตัวเลข โดยเฉพาะเรื่องเงิน ปัญหาในการจ่ายเงิน รับเงินทอน เช็คสมุดบัญชี ถอนเงินจากธนาคารจำนวนมากและทำเงินหาย ใช้จ่ายในการซื้อของออนไลน์หรือทางโทรศัพท์เยอะ ถูกหลอกลวงได้ง่าย อาจใช้จ่ายในสิ่งที่ไม่จำเป็นหรือสิ่งที่มีอยู่แล้ว 

7. การวางสิ่งของผิดตำแหน่ง มักจะทำของหาย วางของผิดตำแหน่ง หาของไม่เจอ เช่น กุญแจ กระเป๋าตังค์ เครื่องประดับ มักจะเอาของวางในตำแหน่งที่ไม่เหมาะสม เช่น เอากุญแจไว้ในตู้เย็น 

8. สุขอนามัยแย่ลง ขาดการรักษาความสะอาดที่เหมาะสม ทั้งการอาบน้ำ แต่งตัว อาจใส่เสื้อผ้าซ้ำๆหลายๆวัน แม้ว่าเสื้อผ้าจะสกปรก เปียก เลอะ ละเลยการดูแลสุขภาพช่องปาก  

9. เฉื่อยชา ขาดแรงจูงใจ นอนมากกว่าปกติ ไม่อยากทำกิจกรรมที่เคยทำได้ เบื่อหน่ายง่าย

10. นิสัยเปลี่ยนแปลง มีพฤติกรรมที่แตกต่างไปจากเดิม มีความกังวล กลัว หรือโมโหง่ายมากกว่าปกติ 

หากมีสัญญาณดังกล่าวเหล่านี้ โดยไม่ได้เกิดมาจากความเครียด การพักผ่อนไม่เพียงพอ ซึมเศร้าหรือโรคประจำตัวอื่นๆ อาการเหล่านั้นอาจแสดงถึงภาวะสมองเสื่อม ซึ่งจำเป็นจะต้องได้รับการตรวจวินิจฉัยเพิ่มเติม เพื่อการดูแลรักษาที่เหมาะสมต่อไป

อ้างอิง
Hilltop Dementia Training Manual A caregiving Tool for Families & Professionals Revised 2015

田欢,王胜.中医药治疗血管性痴呆研究近况[J].现代中西医结合杂志,2014,23(28):3190-3192

陈湘君主编，中医内科学，第二版，上海科学技术出版社，2013.6

---------------------------------
แพทย์จีน ธิติ นิลรุ่งรัตนา (หลิน เจีย เฉิง)
林嘉诚  中医师
TCM. Dr. Thiti Nilrungratana (Lin Jia Cheng)
คลินิกการประกอบโรคศิลปะสาขาการแพทย์แผนจีน หัวเฉียว
แผนกศูนย์ฟื้นฟูอัมพฤกษ์อัมพาตและโรคทางระบบประสาท