ฝังเข็มร่วมเต๋าอิ่นช่วยฟื้นฟูอัมพฤกษ์อัมพาตจากโรคหลอดเลือดสมอง

โรคหลอดเลือดสมอง Stroke เป็นกลุ่มอาการทางระบบประสาทที่เกิดจากความผิดของระบบไหลเวียนเลือดที่ไปเลี้ยงสมอง ทำให้สมองขาดเลือด หลอดเลือดตีบ หลอดเลือดอุดตัน หรือหลอดเลือดแตก ส่งผลให้เซลล์สมองได้รับความเสียหาย สูญเสียหน้าที่การทำงาน เกิดอัมพฤกษ์อัมพาตนำไปสู่ความพิการในที่สุด 

อาการของโรคหลอดเลือดสมอง มักเกิดขึ้นรวดเร็วและเฉียบพลัน อาจมีอาการเพียงเล็กน้อยถึงรุนแรง ขึ้นอยู่กับตำแหน่งรอยโรค ระยะเวลามาพบแพทย์ อาการที่พบบ่อย ได้แก่

แขนขา ใบหน้าอ่อนแรง หรือมีอาการชาครึ่งซีก 
พูดไม่ชัด นึกคำไม่ออก การรู้คิดบกพร่อง
มองไม่ชัด เห็นภาพซ้อน
ปวดเวียนศีรษะบ้านหมุน เดินเซ เสียการทรงตัว
การฝังเข็ม คือ การรักษาวิธีหนึ่งของแพทย์แผนจีนที่มีมายาวนานหลายพันปี เป็นวิธีการรักษาที่องค์การอนามัยโลกหรือ WHO ให้การยอมรับและมีผลงานวิจัยมากมายที่กล่าวถึงการรักษาด้วยแพทย์แผนจีนได้ผลดีอย่างมีประสิทธิภาพ

เต๋าอิ่น เป็นกิจกรรมการออกกำลังกายแขนงหนึ่งของแพทย์แผนจีนที่มีมายาวนาน โดยแพทย์ทำการประเมินวิเคราะห์ออกแบบให้เหมาะสมตามรายบุคคล เพื่อการชักนำชี่และเลือดไปยังอวัยวะหรือบริเวณที่ต้องการด้วยการเคลื่อนไหวต่างๆ


ตัวอย่างกรณีการรักษาฟื้นฟูอัมพฤกษ์อัมพาตจากโรคหลอดเลือดสมอง

ข้อมูลผู้ป่วย :

รหัสผู้ป่วย : HN 41XXX

ชื่อ : คุณ สXXXX


วันที่เข้ารับการรักษา : 7 ตุลาคม พ.ศ. 2567

เพศ : ชาย         อายุ : 81 ปี

อุณหภูมิ 36.5 องศาเซลเซียส           ชีพจร : 86 ครั้ง/นาที

ความดันโลหิต : 134/72 mmHg     น้ำหนัก :  58 กิโลกรัม

อาการสำคัญ : แขนขาซีกซ้ายอ่อนแรง 10 วัน

อาการปัจจุบัน :

วันที่ 28 กันยายน 2567 เวลาประมาณ 02:00 น. ตื่นเข้าห้องน้ำ รู้สึกแขนขาซีกซ้ายอ่อนแรง เวลาประมาณ 06:00 น. อาการอ่อนแรงชัดเจนขึ้น ญาติรีบนำส่งโรงพยาบาลประจำจังหวัดแห่งหนึ่ง แพทย์วินิจฉัยและรับยากลับบ้าน หลังรับประทานยาอาการอ่อนแรงดีขึ้น

วันที่ 29 กันยายน 2567 มีอาการอ่อนแรงซีกซ้ายเฉียบพลันเกิดขึ้นอีก ครั้งนี้แขนขาซีกซ้ายอ่อนแรงมากจนไม่สามารถช่วยเหลือตนเองได้ มุมปากซ้ายเบี้ยว พูดไม่ชัด ญาติรีบนำส่งโรงพยาบาลทำการตรวจ CT-Scan พบเส้นเลือดสมองตีบ หลังจากนั้นได้พักรักษาตัวอยู่โรงพยาบาลช่วงหนึ่ง อาการดีขึ้นตามลำดับ แต่ยังช่วยเหลือตนเองลำบาก แขนมือหรืองานละเอียดยังไม่สามารถใช้งานได้ ยังไม่สามารถเดินช่วยเหลือตนเองได้ จึงมาพบแพทย์แผนจีนเพื่อรักษาและฟื้นฟูอาการ


อาการขณะพบแพทย์ : 

แขนขาซีกซ้ายอ่อนแรง ยืนและเดินทรงตัวลำบากต้องมีคนช่วยประคอง  ไม่สามารถยืน และเดินด้วยตัวเองได้  ไม่สามารถช่วยเหลือตนเองได้ แขนและมืออ่อนแรง มือและนิ้วขยับได้เล็กน้อย ใช้การไม่ได้ ชาปลายนิ้ว ไม่มีอาการกล้ามเนื้อหดเกร็ง มุมปากซ้ายเบี้ยว ลิ้นแข็งพูดไม่ชัด ไม่มีสำลักน้ำหรือกลืนลำบาก ไม่มีอาการเวียนศีรษะ อ่อนเพลียเล็กน้อย นอนหลับปกติ ทานอาหารปกติ ขับถ่ายปกติ ปัสสาวะกลางคืน 2 ครั้ง 


ประวัติการเจ็บป่วยในอดีต : 

ความดันโลหิตสูง Hypertension ,เบาหวาน Diabetes Mellitus


การตรวจร่างกายทางแพทย์แผนจีน : 

รู้สึกตัวดี สามารถสื่อสารเล่าอาการตนเองได้ ลิ้นสีแดงเข้ม ฝ้าลิ้นน้อย ชีพจรลื่นใหญ่舌绛红少苔, 脉滑洪


Physical Examinations 

Motor : Normal muscle tone 

Rt Lt

Upper Proximal / Distal V IV/IV/I

Lower Proximal / Distal V IV

DTR : Lt Knee jerk 2+ ,Babinski : (++)

Lt.Hand grip = I

Palmomental reflex : (+)


การวินิจฉัยโรค :

แพทย์แผนจีน : จ้งเฟิง (wind stroke) ระยะเฉียบพลัน

กลุ่มอาการ : ชี่พร่องร่วมกับมีเลือดคั่ง 

แพทย์แผนปัจจุบัน : Stroke (Ischemic Stroke)

 

แผนการรักษา :

1.การฝังเข็ม: เพื่อปลุกสมองเปิดทวาร บำรุงพลังชี่และเลือด ทะลวงเส้นลมปราณ เพิ่มการไหลเวียนขจัดเลือดคั่งที่ขัดขวางการทำงานสมอง

2.เต๋าอิ่น: เพื่อฟื้นฟูกล้ามเนื้ออ่อนแรง ฝึกเรียนรู้ คืนหน้าที่การทำงานแขนขา ฝึกการเดินและทรงตัว ช่วยชักนำพลังชี่เลือดไปตามเส้นลมปราณที่ต้องการ

3.ยาสมุนไพรจีน: เพื่อปลุกสมองเปิดทวาร ทะลวงเส้นลมปราณ บำรุงชี่และเลือด


รักษาครั้งที่ 1 วันที่ 7/10/2567

พบแพทย์แผนจีนด้วยอาการซีกซ้ายอ่อนแรง ยืนและเดินทรงตัวยากไม่สามารถช่วยเหลือตนเองได้ ยกแขนลำบาก เริ่มมีอาการปวดหัวไหล่ซ้ายร่วมด้วย มือและข้อมือซ้ายอ่อนแรงบวมเล็กน้อย ไม่สามารถกระดกข้อมือ นิ้วขยับได้เล็กน้อย ไม่สามารถออกแรงกำหรือใช้งานละเอียดได้ มุมปากเบี้ยว ลิ้นแข็งพูดไม่ชัด ความรู้สึกแขนซ้ายลดลง  ไม่มีเวียนศีรษะ นอนหลับปกติ ทานอาหารปกติ ขับถ่ายปกติ ปัสสาวะปกติ 

รักษาครั้งที่ 2 วันที่ 9/10/2567

หลังการรักษาฝังเข็มร่วมเต๋าอิ่น สามารถยืนและเดินทรงตัวได้เองโดยไม่ต้องมีคนประคองตั้งแต่ครั้งแรก วันนี้เริ่มเดินขึ้นลงบันไดเองได้ ยกแขนกางแขนได้ในองศาที่เพิ่มขึ้น ปวดหัวไหล่ซ้ายเล็กน้อย นิ้วมือมีแรงกำมือกระดกข้อมือมากขึ้น เริ่มมีอาการเกร็งบริเวณแขนและข้อมือ

รักษาครั้งที่ 3 วันที่ 12/10/2567

ก้าวเดินแข็งแรงมั่นคงทรงตัวดีขึ้น สามารถยกแขนกางแขนได้ไม่ปวดหัวไหล่ซ้าย แรงกระดกข้อมือและแรงกำมือเพิ่ม แขนด้านในตึงเกร็งเล็กน้อย มีอาการเหยียดคลายนิ้วมือลำบาก
รักษาครั้งที่ 4 วันที่ 14/10/2567

การเดินทรงตัวได้ใกล้เคียงปกติ เดินโดยไม่ใช้ไม้เท้าได้ สามารถยกแขนได้องศาเพิ่มขึ้นใกล้เคียงปกติทั้งมุมชูแขน และกางแขนออก กระดกข้อมือได้คล่องขึ้น มีอาการนิ้วมือบวมออกแรงกำมือได้ไม่สุด

รักษาครั้งที่ 7 วันที่ 27/10/2567

สามารถช่วยเหลือตนเองได้ เริ่มออกไปใช้ชีวิตภายนอก เดินออกกำลังกายในสวนสาธารณะหมู่บ้านเองได้ แต่ยังมีไม่มีแรงกำมือ ยังกระดกข้อมือได้ไม่สุด

รักษาครั้งที่ 9 วันที่ 31/10/2567

กระดกข้อมือออกแรงกำมือได้เพิ่มขึ้นแต่ยังไม่สุด ยกแขนและการเดินทรงตัวได้ใกล้เคียงปกติ 

รักษาครั้งที่ 11 วันที่ 11/11/2567

หลังการรักษาฝังเข็มร่วมเต๋าอิ่น10ครั้ง ในระยะเวลา1เดือน ผู้ป่วยมีการฟื้นตัวดีขึ้นอย่างเห็นได้ชัด ผู้ป่วยกล่าวว่าแขนและมือซ้ายสามารถช่วยถูสบู่ จับสิ่งของได้ ช่วยใส่เสื้อหรือถอดเสื้อผ้าเองได้แล้ว การรับรู้ของแขนซ้ายใกล้เคียงปกติ เดินเองโดยไม่ใช้ไม้เท้าได้แล้ว อาการตึงเกร็งแขนและอาการมือบวมลดลง ยังมีออกแรงกำมือไม่สุดบ้าง 


สรุปผลการรักษา
ผู้ป่วยเข้ารับรักษาด้วยการฝังเข็มร่วมกับเต๋าอิ่น เป็นระยะเวลาประมาณ 1 เดือนอย่างต่อเนื่อง เฉลี่ยสัปดาห์ละ 2-3 ครั้ง สามารถกลับมาเดินพึ่งพาตนเองช่วยเหลือตนเองได้ การรับรู้ของแขนเพิ่มขึ้นอาการชาปลายมือหายไป ยกแขนกาแขนเคลื่อนไหวได้ดั่งใจ มือซ้ายสามารถใช้งานในชีวิตประจำวันได้มากขึ้นใกล้เคียงปกติ ผู้ป่วยมีความพึงพอใจต่อผลการรักษาเป็นอย่างมาก ความวิตกกังวลหายไป ลดภาระพึ่งพาญาติและคนรอบข้าง สามารถกลับไปใช้ชีวิตประจำวันดูแลช่วยเหลือตนเองได้ตามปกติอย่างเคย 


เอกสารอ้างอิง

แนวทางเวชปฏิบัติการดูแลผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก กระทรวงสาธารณสุข (P05)
朱氏头皮针医学实践丛书，基础学分册www.ipmph.com (P81-82)
https://www.sport.gov.cn/qgzx/n5407/c819102/content.html 

_____________________________________________________

บทความโดย
แพทย์จีน พัลลภ อ่อนแก้ว (หมอจีนจาง เหวิน จิ้ง)
张文静中医师
TCM. Dr. Phanlob Onkaew
คลินิกฟื้นฟูอัมพฤกษ์อัมพาตและโรคทางระบบประสาท